Sığa Nedir?
Sığa, bir fiilin zaman, kip, kişi ve sayı bakımından aldığı şekle verilen addır. Türkçede altı sığa vardır:
- Geniş zaman: Fiilin şimdiki zamanı ifade eder. Örnek: “Okuyorum.”
- Geçmiş zaman: Fiilin geçmiş zamanı ifade eder. Örnek: “Okudum.”
- Gelecek zaman: Fiilin gelecek zamanı ifade eder. Örnek: “Okuyacağım.”
- Şart kipi: Fiilin bir şart altında gerçekleşebileceğini ifade eder. Örnek: “Okursam.”
- Emir kipi: Birine bir şey yapmasını emreder. Örnek: “Oku!”
- Dilek kipi: Bir şeyin gerçekleşmesini diler. Örnek: “Keşke okusaydım.”
Sığaların Kullanımı
Sığalar, cümle içinde farklı amaçlarla kullanılır. Örneğin:
- Geniş zaman: Bir eylemin şimdiki zamanda gerçekleştiğini ifade etmek için kullanılır. Örnek: “Şu anda kitap okuyorum.”
- Geçmiş zaman: Bir eylemin geçmişte gerçekleştiğini ifade etmek için kullanılır. Örnek: “Dün kitap okudum.”
- Gelecek zaman: Bir eylemin gelecekte gerçekleşeceğini ifade etmek için kullanılır. Örnek: “Yarın kitap okuyacağım.”
- Şart kipi: Bir eylemin bir şart altında gerçekleşebileceğini ifade etmek için kullanılır. Örnek: “Eğer çalışırsam, başarılı olurum.”
- Emir kipi: Birine bir şey yapmasını emretmek için kullanılır. Örnek: “Kitabı oku!”
- Dilek kipi: Bir şeyin gerçekleşmesini dilemek için kullanılır. Örnek: “Keşke daha çok kitap okusaydım.”
Sığaların Önemi
Sığalar, cümle içindeki eylemlerin zamanını, kipini, kişiyi ve sayısını belirlediği için önemlidir. Sığalar doğru kullanılmazsa, cümlenin anlamı değişebilir veya anlaşılmaz hale gelebilir. Örneğin:
- “Kitap okuyorum.” cümlesinde geniş zaman kullanılmıştır. Bu cümle, kişinin şu anda kitap okuduğunu ifade eder.
- “Kitap okudum.” cümlesinde geçmiş zaman kullanılmıştır. Bu cümle, kişinin geçmişte kitap okuduğunu ifade eder.
- “Kitap okuyacağım.” cümlesinde gelecek zaman kullanılmıştır. Bu cümle, kişinin gelecekte kitap okuyacağını ifade eder.
Eğer bu cümlelerde sığalar yanlış kullanılırsa, cümlenin anlamı değişebilir. Örneğin:
- “Kitap okudum.” cümlesinde geniş zaman kullanılırsa, “Şu anda kitap okuyorum.” anlamına gelir.
- “Kitap okuyacağım.” cümlesinde geçmiş zaman kullanılırsa, “Geçmişte kitap okudum.” anlamına gelir.
Bu nedenle, sığaları doğru kullanmak önemlidir.
Sığaların Türleri
Sığalar, zaman, kip, kişi ve sayı bakımından farklı türlere ayrılır.
- Zaman bakımından sığalar: Geniş zaman, geçmiş zaman ve gelecek zaman olmak üzere üç tür zaman sığası vardır.
- Kip bakımından sığalar: Haber kipi, şart kipi, emir kipi ve dilek kipi olmak üzere dört tür kip sığası vardır.
- Kişi bakımından sığalar: Birinci tekil şahıs, ikinci tekil şahıs, üçüncü tekil şahıs, birinci çoğul şahıs, ikinci çoğul şahıs ve üçüncü çoğul şahıs olmak üzere altı tür kişi sığası vardır.
- Sayı bakımından sığalar: Tekil ve çoğul olmak üzere iki tür sayı sığası vardır.
Sığalar, bu dört özellik bakımından farklı kombinasyonlar oluşturarak toplam 144 farklı sığa oluşturur.
Sığaların Örnekleri
Aşağıdaki tabloda, sığaların örnekleri verilmiştir:
| Zaman | Kip | Kişi | Sayı | Sığa | Örnek |
|—|—|—|—|—|—|
| Geniş zaman | Haber kipi | Birinci tekil şahıs | Tekil | Geniş zaman birinci tekil şahıs | Okuyorum. |
| Geçmiş zaman | Haber kipi | İkinci tekil şahıs | Çoğul | Geçmiş zaman ikinci çoğul şahıs | Okudunuz. |
| Gelecek zaman | Şart kipi | Üçüncü tekil şahıs | Tekil | Gelecek zaman üçüncü tekil şahıs şart kipi | Okursa. |
| Geniş zaman | Emir kipi | Birinci çoğul şahıs | Çoğul | Geniş zaman birinci çoğul şahıs emir kipi | Okuyalım. |
| Geçmiş zaman | Dilek kipi | İkinci tekil şahıs | Tekil | Geçmiş zaman ikinci tekil şahıs dilek kipi | Keşke okusaydın. |
Sonuç
Sığalar, bir fiilin zaman, kip, kişi ve sayı bakımından aldığı şekle verilen addır. Sığalar, cümle içinde farklı amaçlarla kullanılır. Sığalar doğru kullanılmazsa, cümlenin anlamı değişebilir veya anlaşılmaz hale gelebilir. Sığalar, zaman, kip, kişi ve sayı bakımından farklı türlere ayrılır. Sığalar, bu dört özellik bakımından farklı kombinasyonlar oluşturarak toplam 144 farklı sığa oluşturur.