ISBN: Uluslararası Standart Kitap Numarası
İngilizce Anlamı: International Standard Book Number
Türkçe Anlamı: Uluslararası Standart Kitap Numarası
Giriş
ISBN (Uluslararası Standart Kitap Numarası), kitapları ve diğer yayınlanmış materyalleri benzersiz bir şekilde tanımlamak için kullanılan 13 basamaklı bir sayıdır. Bu numara, kitapların kataloglanması, sipariş edilmesi ve izlenmesi için dünya çapında kullanılmaktadır. ISBN, kitapların fiziksel ve dijital sürümleri için benzersiz bir kimlik sağlar.
ISBN’nin Tarihçesi
ISBN sistemi, 1966 yılında Birleşik Krallık’ta Ulusal Kitap Ligi tarafından geliştirilmiştir. Başlangıçta 9 basamaklı bir numaraydı, ancak 2007 yılında 13 basamaklı bir numaraya genişletildi. ISBN sistemi, 1972 yılında Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) tarafından ISO 2108 standardı olarak kabul edildi.
ISBN’nin Yapısı
13 basamaklı bir ISBN aşağıdaki bölümlerden oluşur:
- Önek: 978 veya 979 ile başlar ve ISBN’nin bir kitap olduğunu gösterir.
- Kayıt Grubu: Kitabı yayınlayan ülkeyi veya dil bölgesini belirtir.
- Yayıncı Kodu: Kitabı yayınlayan belirli yayıncıyı belirtir.
- Başlık Kodu: Kitabın belirli başlığını ve baskısını belirtir.
- Kontrol Rakamı: ISBN’nin doğruluğunu doğrulamak için kullanılan tek bir rakamdır.
ISBN’nin Kullanım Alanları
ISBN’ler, kitaplarla ilgili çeşitli amaçlar için kullanılır:
- Kataloglama: Kitapları kütüphanelerde ve kitapçılarda kataloglamak için kullanılır.
- Sipariş Verme: Kitapların çevrimiçi veya fiziksel mağazalardan sipariş edilmesi için kullanılır.
- İzleme: Kitapların satışlarını ve dağıtımını izlemek için kullanılır.
- Telif Hakları Yönetimi: Kitapların telif haklarını yönetmek için kullanılır.
- Dijital Kitaplar: E-kitaplar ve sesli kitaplar gibi dijital kitapları tanımlamak için kullanılır.
ISBN’nin Önemi
ISBN’ler, kitap endüstrisinde çok önemlidir çünkü:
- Benzersiz Tanımlama: Kitapları benzersiz bir şekilde tanımlayarak karışıklığı önler.
- Verimli İşlem: Kitapların verimli bir şekilde kataloglanmasını, sipariş edilmesini ve izlenmesini sağlar.
- Uluslararası Standart: Kitapların dünya çapında kolayca tanınmasını sağlar.
- Telif Hakları Koruması: Kitapların telif haklarını korumaya yardımcı olur.
- Dijital Çağ: Dijital kitapların yönetilmesini ve dağıtılmasını kolaylaştırır.
ISBN Nasıl Alınır
ISBN’ler, Uluslararası ISBN Ajansı (ISBNIA) tarafından yayıncılara verilir. Yayıncılar, ISBNIA’nın ulusal ISBN ajanslarına başvurarak ISBN alabilirler. Türkiye’de ISBN’ler Türkiye Yayıncılar Birliği (TYB) tarafından verilir.
Sonuç
ISBN, kitapları benzersiz bir şekilde tanımlamak için kullanılan ve kitap endüstrisinde çok önemli bir rol oynayan uluslararası bir standarttır. ISBN’ler, kitapların kataloglanmasını, sipariş edilmesini, izlenmesini ve yönetilmesini kolaylaştırır. Dijital çağda, ISBN’ler dijital kitapların yönetilmesi ve dağıtılması için de hayati önem taşımaktadır.