Hapşırık: İngilizce-Türkçe Anlamı ve Kapsamlı Bir İnceleme
Giriş
Hapşırık, vücudun yabancı maddeleri burun ve sinüslerden dışarı atmak için yaptığı refleksif bir eylemdir. İrritanlar, alerjenler veya enfeksiyonlar gibi çeşitli faktörler hapşırığa neden olabilir. Hapşırık, hem insanlarda hem de hayvanlarda görülen yaygın bir fizyolojik tepkidir.
İngilizce Anlamı
İngilizcede “hapşırık” kelimesi “sneeze” olarak ifade edilir. “Sneeze” kelimesi, Eski İngilizce “fnesan” kelimesinden türemiştir ve “burnu temizlemek” anlamına gelir.
Türkçe Anlamı
Türkçede “hapşırık” kelimesi, “burnun ani ve şiddetli bir şekilde hava dışarı atması” anlamına gelir.
Hapşırığın Fizyolojisi
Hapşırık, karmaşık bir fizyolojik süreçtir ve aşağıdaki adımları içerir:
- Tahriş: Burun veya sinüslerdeki irritanlar, hapşırık refleksini tetikleyen sinir uçlarını uyarır.
- Derin Nefes Alma: Hapşırık başlamadan önce, kişi derin bir nefes alır.
- Glottis Kapanması: Glottis, ses tellerinin bulunduğu boğazdaki açıklıktır. Hapşırık sırasında glottis kapanır.
- Diyafram Kasılması: Diyafram, akciğerlerin altındaki kaslı bir yapıdır. Hapşırık sırasında diyafram kasılır ve akciğerlerden havayı dışarı iter.
- Glottis Açılması: Glottis aniden açılır ve akciğerlerden gelen hava burun ve ağızdan dışarı atılır.
Hapşırığa Neden Olan Faktörler
Hapşırığa neden olabilecek çeşitli faktörler vardır, bunlar şunları içerir:
- İrritanlar: Toz, duman, polen ve evcil hayvan tüyü gibi irritanlar burun ve sinüsleri tahriş ederek hapşırığa neden olabilir.
- Alerjenler: Polen, ev tozu akarları ve hayvan kepeği gibi alerjenler, bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesine neden olarak hapşırığa yol açabilir.
- Enfeksiyonlar: Soğuk algınlığı, grip ve sinüzit gibi enfeksiyonlar burun ve sinüslerde iltihaplanmaya neden olarak hapşırığa yol açabilir.
- Güçlü Kokular: Bazı güçlü kokular, örneğin parfüm veya temizlik ürünleri, burun ve sinüsleri tahriş ederek hapşırığa neden olabilir.
- Parlak Işık: Bazı insanlar parlak ışığa maruz kaldıklarında hapşırırlar. Bu duruma “fotohapşırık” denir.
Hapşırığın Yayılması
Hapşırık, havada asılı kalan küçük damlacıklar yoluyla yayılır. Bu damlacıklar, hapşıran kişinin burun ve ağzından dışarı atılır ve birkaç metre uzağa kadar gidebilir. Damlacıklar, virüsler ve bakteriler gibi patojenler içerebilir ve bunlar diğer insanlara bulaşabilir.
Hapşırık Etiketi
Hapşırırken uygun etiketi uygulamak, patojenlerin yayılmasını önlemeye yardımcı olur. Hapşırırken aşağıdaki adımları uygulamak önemlidir:
- Kolunuzu veya dirseğinizi kullanın: Hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu bir mendil veya kolunuzun iç kısmıyla kapatın.
- Yüzünüze dokunmayın: Hapşırdıktan sonra yüzünüze dokunmaktan kaçının, çünkü bu patojenlerin gözlerinize, burnunuza veya ağzınıza girmesine neden olabilir.
- Ellerinizi yıkayın: Hapşırdıktan sonra ellerinizi sabun ve suyla iyice yıkayın.
Hapşırıkla İlgili Yaygın İnanışlar
Hapşırıkla ilgili birçok yaygın inanış vardır, ancak bunların çoğu bilimsel kanıtlarla desteklenmemektedir. İşte bazı yaygın inanışlar:
- Hapşırık kalbi durdurabilir: Bu inanış doğru değildir. Hapşırık, kalp atış hızında geçici bir artışa neden olabilir, ancak kalbi durduramaz.
- Hapşırık sırasında gözlerinizi açık tutmak gözlerinizi patlatabilir: Bu inanış da doğru değildir. Hapşırırken gözlerinizi açık tutmak gözlerinize zarar vermez.
- Hapşırık sayısı şans getirir: Bu inanış kültürel bir batıl inançtır ve bilimsel bir temeli yoktur.
Sonuç
Hapşırık, vücudun yabancı maddeleri burun ve sinüslerden dışarı atmak için yaptığı refleksif bir eylemdir. İrritanlar, alerjenler ve enfeksiyonlar gibi çeşitli faktörler hapşırığa neden olabilir. Hapşırık, havada asılı kalan küçük damlacıklar yoluyla yayılır ve patojenlerin yayılmasına neden olabilir. Hapşırırken uygun etiketi uygulamak, patojenlerin yayılmasını önlemeye yardımcı olur. Hapşırıkla ilgili birçok yaygın inanış vardır, ancak bunların çoğu bilimsel kanıtlarla desteklenmemektedir.