Kaçın Kurası
Kaçın kurası, bir bireyin olumsuz sonuçlardan kaçınmak için belirli davranışlardan kaçınma eğilimini açıklayan bir psikolojik kuramıdır. Bu kuram, ilk olarak 1930’larda psikolog B.F. Skinner tarafından ortaya atılmıştır. Skinner, kaçın kurasını, hayvanların olumsuz sonuçlardan kaçınmak için belirli davranışlardan kaçınma eğilimini gözlemleyerek geliştirmiştir.
Kaçın kurasına göre, bir birey olumsuz bir sonuçla karşılaştığında, bu sonucu tekrar yaşamaktan kaçınmak için belirli davranışlardan kaçınma eğilimindedir. Örneğin, bir çocuk sıcak bir sobaya dokunduğunda yanar ve acı çeker. Bu deneyimden sonra, çocuk sobadan kaçınma eğiliminde olacaktır.
Kaçın kurası, birçok farklı davranışın açıklanmasında kullanılmıştır. Örneğin, kaçın kurası, fobilerin, kaygının ve bağımlılığın açıklanmasında kullanılmıştır.
Kaçın Kurasının Bileşenleri
Kaçın kurasının üç temel bileşeni vardır:
- Olumsuz sonuç: Kaçın kurasına göre, bir birey olumsuz bir sonuçla karşılaştığında, bu sonucu tekrar yaşamaktan kaçınmak için belirli davranışlardan kaçınma eğilimindedir.
- Kaçınma davranışı: Kaçın kurasına göre, bir birey olumsuz bir sonuçtan kaçınmak için belirli davranışlardan kaçınma eğilimindedir.
- Olumlu sonuç: Kaçın kurasına göre, bir birey olumsuz bir sonuçtan kaçındığında, bu durum olumlu bir sonuç olarak değerlendirilir.
Kaçın Kurasının Uygulamaları
Kaçın kurası, birçok farklı alanda uygulanmaktadır. Örneğin, kaçın kurası, fobilerin, kaygının ve bağımlılığın tedavisinde kullanılmaktadır.
- Fobilerin tedavisi: Kaçın kurası, fobilerin tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemde, birey korktuğu nesne veya durumla yavaş yavaş karşılaştırılır. Bu sayede, birey korktuğu nesne veya durumla başa çıkmayı öğrenir ve korkusu azalır.
- Kaygının tedavisi: Kaçın kurası, kaygının tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemde, birey kaygı duyduğu durumlarla yavaş yavaş karşılaştırılır. Bu sayede, birey kaygı duyduğu durumlarla başa çıkmayı öğrenir ve kaygısı azalır.
- Bağımlılığın tedavisi: Kaçın kurası, bağımlılığın tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemde, bağımlı kişi bağımlılık yaptığı madde veya davranıştan uzaklaştırılır. Bu sayede, bağımlı kişi bağımlılık yaptığı madde veya davranışa olan özlemini azaltır ve bağımlılığından kurtulur.
Kaçın Kurasının Eleştirileri
Kaçın kurası, birçok farklı alanda uygulanan ve etkili bir yöntemdir. Ancak, kaçın kurasının bazı eleştirileri de bulunmaktadır.
- Kaçın kurası, olumsuz sonuçların üstesinden gelmeyi öğretmez: Kaçın kurası, bireylere olumsuz sonuçlardan kaçınmayı öğretir, ancak olumsuz sonuçların üstesinden gelmeyi öğretmez. Bu nedenle, kaçın kurası, bireylerin olumsuz sonuçlarla başa çıkma becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmaz.
- Kaçın kurası, kaçınma davranışlarını pekiştirir: Kaçın kurası, bireylerin olumsuz sonuçlardan kaçınma davranışlarını pekiştirir. Bu nedenle, kaçın kurası, bireylerin kaçınma davranışlarını sürdürmelerine neden olabilir.
- Kaçın kurası, genelleme ve ayrımcılık yapmayı öğretmez: Kaçın kurası, bireylere genelleme ve ayrımcılık yapmayı öğretmez. Bu nedenle, kaçın kurası, bireylerin benzer durumlarla başa çıkma becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmaz.
Sonuç
Kaçın kurası, birçok farklı alanda uygulanan ve etkili bir yöntemdir. Ancak, kaçın kurasının bazı eleştirileri de bulunmaktadır. Bu nedenle, kaçın kurasının kullanımı sırasında dikkatli olunmalıdır.