Presbiteryenlik
Presbiteryenlik, Hıristiyanlığın Protestan mezheplerinden biridir. İskoçya’da 16. yüzyılda John Knox tarafından kurulmuştur. Presbiteryenler, kiliselerin yönetiminde rahiplerin değil, ihtiyar heyetlerinin yetkili olması gerektiğine inanırlar.
Presbiteryenliğin Tarihi
Presbiteryenlik, 16. yüzyılda İskoçya’da John Knox tarafından kurulmuştur. Knox, İskoçya’da Katolik Kilisesi’nin egemenliğine karşı mücadele eden bir Protestan önderiydi. 1560 yılında İskoçya Parlamentosu, Knox’un önderliğindeki Presbiteryen Kilisesi’ni ülkenin resmi kilisesi ilan etti.
Presbiteryenlik, 17. yüzyılda İngiltere’ye de yayıldı. İngiliz İç Savaşı sırasında Presbiteryenler, Parlamento Ordusu’nun yanında yer aldılar. Savaştan sonra, Presbiteryenlik İngiltere’nin resmi kilisesi oldu. Ancak, 1660 yılında monarşi yeniden kurulduktan sonra, Presbiteryenlik yasaklandı.
Presbiteryenler, 18. yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri’ne göç etmeye başladılar. Amerika’da Presbiteryen Kilisesi hızla büyüdü ve ülkenin en büyük Protestan mezheplerinden biri haline geldi.
Presbiteryenliğin İnançları
Presbiteryenler, Hıristiyanlığın temel inançlarını paylaşırlar. Bunlar arasında şunlar yer alır:
- Tanrı’nın tek olduğu ve üçlü birliği olduğu (Baba, Oğul ve Kutsal Ruh)
- İsa Mesih’in Tanrı’nın oğlu olduğu ve günahlarımızı bağışlamak için çarmıhta öldüğü
- Kutsal Ruh’un Tanrı’nın gücü olduğu ve inananları güçlendirdiği
- Kutsal Kitap’ın Tanrı’nın sözü olduğu ve hatasız olduğu
- Kurtuluşun yalnızca iman yoluyla mümkün olduğu
Presbiteryenliğin Kilise Yönetimi
Presbiteryenler, kiliselerin yönetiminde rahiplerin değil, ihtiyar heyetlerinin yetkili olması gerektiğine inanırlar. İhtiyar heyeti, kilisenin üyeleri tarafından seçilir ve kilisenin işlerini yürütür.
Presbiteryenliğin Ayinleri
Presbiteryenler, ibadetlerinde genellikle dua, ilahi söyleme, Kutsal Kitap okuma ve vaaz dinleme gibi unsurları kullanırlar. Presbiteryenler ayrıca, vaftiz ve komünyon gibi ayinleri de uygularlar.
Presbiteryenliğin Günümüzdeki Durumu
Presbiteryenlik, günümüzde dünyanın birçok ülkesinde yaygın olarak uygulanmaktadır. En büyük Presbiteryen kiliseleri Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Kanada ve Avustralya’da bulunmaktadır.
Presbiteryenliğin Türkiye’deki Durumu
Presbiteryenlik, Türkiye’de de uygulanmaktadır. Türkiye’deki ilk Presbiteryen kilisesi, 1874 yılında İstanbul’da kurulmuştur. Günümüzde Türkiye’de yaklaşık 10 Presbiteryen kilisesi bulunmaktadır.
Presbiteryenliğin Önemli Kişileri
Presbiteryenliğin tarihinde birçok önemli kişi yer almıştır. Bunlar arasında şunlar yer alır:
- John Knox (1514-1572): Presbiteryenliğin kurucusu
- Andrew Melville (1545-1622): Presbiteryen Kilisesi’nin ilk rektörü
- John Calvin (1509-1564): Presbiteryenliğin teolojik temellerini atan kişi
- Jonathan Edwards (1703-1758): Büyük Uyanış’ın önderlerinden biri
- Charles Hodge (1797-1878): Presbiteryen Kilisesi’nin önde gelen teologlarından biri
- Billy Graham (1918-2018): 20. yüzyılın en ünlü evangelistlerinden biri
Presbiteryenliğin Diğer Hıristiyan Mezhepleriyle İlişkileri
Presbiteryenler, diğer Hıristiyan mezhepleriyle genellikle iyi ilişkiler içindedirler. Presbiteryen Kilisesi, Dünya Kiliseler Konseyi ve Ekümenik Konsey gibi uluslararası Hıristiyan örgütlerinin üyesidir.
Presbiteryenliğin Topluma Katkıları
Presbiteryenler, toplumun birçok alanında önemli katkılarda bulunmuşlardır. Presbiteryenler, eğitim, sağlık, sosyal hizmetler ve misyonerlik gibi alanlarda faaliyet göstermektedirler. Presbiteryenler ayrıca, insan hakları, barış ve adalet gibi konularda da aktif rol oynamaktadırlar.