Tezkire Nedir?
Tezkire, Arapça “zikretmek, hatırlamak” anlamına gelen “zeker” kökünden türemiş bir kelimedir. Edebiyatta ise tezkire, bir şairin veya yazarın hayatını, eserlerini ve sanat anlayışını anlatan bir tür biyografidir. Tezkireler genellikle şair veya yazarın ölümünden sonra yazılır ve onun hakkında bilgi edinmek isteyen araştırmacılar için önemli bir kaynak oluşturur.
Tezkirelerin Özellikleri
Tezkireler genellikle şu özellikleri taşır:
- Şair veya yazarın hayatı hakkında ayrıntılı bilgi verir.
- Şair veya yazarın eserlerini listeler ve bunlar hakkında yorum yapar.
- Şair veya yazarın sanat anlayışını açıklar.
- Şair veya yazarın yaşadığı dönemin sosyal ve kültürel ortamına değinir.
- Şair veya yazarın diğer şair ve yazarlarla olan ilişkilerini anlatır.
Tezkirelerin Tarihi
Tezkire türü, İslam dünyasında 10. yüzyılda ortaya çıkmıştır. İlk tezkireler, şairlerin hayatlarını ve eserlerini anlatan eserlerdi. Daha sonra, tezkireler yazarların hayatlarını ve eserlerini de kapsamaya başladı. Tezkire türü, 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda büyük bir gelişme gösterdi. Bu dönemde, birçok şair ve yazarın tezkiresi yazıldı. Tezkire türü, 19. yüzyılda da önemini korudu ve birçok önemli tezkire yazıldı.
Tezkirelerin Önemi
Tezkireler, edebiyat tarihi açısından önemli bir yere sahiptir. Şair ve yazarların hayatları ve eserleri hakkında bilgi veren tezkireler, edebiyat araştırmacıları için önemli bir kaynak oluşturur. Ayrıca, tezkireler, edebiyatın gelişimini anlamak için de önemlidir. Tezkireler, edebiyatın hangi dönemlerde nasıl değiştiğini ve hangi faktörlerin bu değişimi etkilediğini gösterir.
Ünlü Tezkireler
- Tezkire-i Şuarâ (Ahmet Eflaki)
- Tezkire-i Şuarâ (Latifî)
- Tezkire-i Şuarâ (Âşık Çelebi)
- Tezkire-i Şuarâ (Rıza Tevfik Bölükbaşı)
- Tezkire-i Şuarâ (Mehmet Fuat Köprülü)
Sonuç
Tezkireler, edebiyat tarihi açısından önemli bir yere sahiptir. Şair ve yazarların hayatları ve eserleri hakkında bilgi veren tezkireler, edebiyat araştırmacıları için önemli bir kaynak oluşturur. Ayrıca, tezkireler, edebiyatın gelişimini anlamak için de önemlidir. Tezkireler, edebiyatın hangi dönemlerde nasıl değiştiğini ve hangi faktörlerin bu değişimi etkilediğini gösterir.