Reşit Nedir?
Reşit kelimesi, Türkçede “olgunlaşmış, yetişmiş, kemale ermiş” anlamlarına gelir. Hukuk alanında ise, “erginlik yaşına ulaşmış, hukuki işlemlerde tam ehliyetli olan” anlamına gelir.
Reşitliğin Hukuki Önemi
Reşitlik, kişinin hukuki işlemlerde tam ehliyet sahibi olması demektir. Reşit olmayanlar ise, hukuki işlemlerde ancak kanuni temsilcilerinin izin ve onayı ile hareket edebilirler.
Reşitlik yaşına göre hukuki işlemlerde tam ehliyet sahibi olan kişilerin yapabilecekleri hukuki işlemler şunlardır:
- Sözleşme yapmak
- Miras almak
- Seçme ve seçilme
- Evlilik
- İş kurma
- Kredi çekme
- Tapu ve tescil işlemleri
- Banka işlemleri
- Seyahat
- Askerlik
Türkiye’de Reşitlik Yaşı
Türkiye’de reşitlik yaşı, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 11. maddesine göre 18’dir. Bu maddeye göre, “Erginlik, on sekiz yaşını doldurmakla başlar.”
Ancak, 15 yaşını dolduran küçük, kendi isteği ve velisinin rızasıyla mahkemece ergin kılınabilir. Bu duruma kazai rüşt denilmektedir. Ayrıca TMK m. 11/2’ye göre evlenme kişiyi ergin kılar.
Reşit Olmayanla Cinsel İlişki Suçu
Türk Ceza Kanunu’nun 104. maddesine göre; cebir, tehdit ve hileye başvurmadan 15-18 yaş grubunda bulunan, yani reşit olmayan, çocuklarla karşılıklı rızaya dayalı olarak cinsel ilişkiye girilmesiyle reşit olmayanla cinsel ilişki suçu oluşur.
Bu suçun basit halinde faile, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir. Suçun nitelikli hallerinde ise, faile daha ağır cezalar verilebilir.
Suçun nitelikli halleri şunlardır:
- Failin, mağdurun şeref ve namusuna karşı duyarlılığını istismar etmesi
- Failin, mağdurla ilişkisini aile, okul veya iş gibi bir kurumdan kaynaklanan nüfuzunu kullanarak elde etmesi
- Failin, mağdurla ilişkisini mağdurun ekonomik gücünü veya bağımlılığını kullanarak elde etmesi
- Failin, mağdurun akıl hastalığı, bedensel engel veya duyularından yoksunluğunu istismar etmesi
- Suçun birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi
Reşit Olmayanla Evlilik
Türk Medeni Kanunu’nun 121. maddesine göre, “Erkek ve kadının evlenme yaşı on sekizdir.” Ancak, 16 yaşını dolduran erkek, 17 yaşını dolduran kadın, anne ve babanın rızasıyla evlenebilir.
16 yaşını doldurmamış erkek veya 17 yaşını doldurmamış kadın, mahkemece ergin kılınırsa, evlenebilir.
Reşitlik ve Ergenlik
Reşitlik ve ergenlik kavramları, birbiriyle karıştırılabilen kavramlardır. Reşitlik, hukuki anlamda bir kavramdır ve kişinin hukuki işlemlerde tam ehliyet sahibi olması anlamına gelir. Ergenlik ise, fizyolojik ve psikolojik anlamda bir kavramdır ve kişinin ergenlik dönemine girmesi anlamına gelir.
Reşitlik yaşı, ergenlik yaşının altında veya üstünde olabilir. Örneğin, Türkiye’de reşitlik yaşı 18’dir, ancak ergenlik yaşı 12-18 arasıdır. Bu nedenle, 12 yaşından 18 yaşına kadar olan kişiler, hukuki anlamda reşit olmasalar da ergenlik dönemini geçirmiş sayılırlar.
Sonuç
Reşitlik, hukuki anlamda önemli bir kavramdır ve kişinin hukuki işlemlerde tam ehliyet sahibi olması anlamına gelir. Reşitlik yaşı, ülkelere göre değişebilir. Türkiye’de reşitlik yaşı 18’dir.
Reşit olmayanlar, hukuki işlemlerde ancak kanuni temsilcilerinin izin ve onayı ile hareket edebilirler. Reşit olmayanla cinsel ilişki kurmak ise, Türk Ceza Kanunu’nda suç olarak düzenlenmiştir.