Balance of payments (BoP), bir ülkenin belirli bir zaman dilimi içinde diğer ülkelerle olan ekonomik ilişkilerini gösteren bir tablodur. BoP, bir ülkenin ihracat ve ithalatını, cari işlemler dengesini, sermaye hareketlerini ve finansal varlık ve yükümlülüklerini içerir.
BoP, bir ülkenin ekonomisinin dışsal performansını ölçmek için kullanılan önemli bir göstergedir. BoP, bir ülkenin döviz rezervlerini, faiz oranlarını ve para politikasını etkileyebilir.
BoP’un bileşenleri
BoP, üç ana bileşenden oluşur:
- Cari işlemler dengesi (current account): Bir ülkenin ihracat ve ithalatını, net hizmet gelirlerini ve net transferleri içerir. Cari işlemler dengesi, bir ülkenin diğer ülkelere olan net mal ve hizmet ihracatını veya ithalatını gösterir.
- Sermaye hareketleri (capital account): Bir ülkenin bir diğer ülkeye yaptığı doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve diğer sermaye hareketlerini içerir. Sermaye hareketleri, bir ülkenin diğer ülkelere olan net sermaye akışını gösterir.
- Finansal varlık ve yükümlülükler (financial account): Bir ülkenin diğer ülkelere olan net finansal varlık ve yükümlülüklerini içerir. Finansal varlık ve yükümlülükler, bir ülkenin diğer ülkelere olan net borç ve varlıklarını gösterir.
BoP’un denklemi
BoP bileşenleri, aşağıdaki denkleme göre birbirine bağlıdır:
Cari işlemler dengesi + Sermaye hareketleri = Finansal varlık ve yükümlülükler
Bu denkleme göre, cari işlemler dengesi ile sermaye hareketleri toplamı, finansal varlık ve yükümlülüklerin toplamına eşittir.
Cari işlemler dengesi
Cari işlemler dengesi, bir ülkenin ihracat ve ithalatını, net hizmet gelirlerini ve net transferleri içerir. Cari işlemler dengesi, bir ülkenin diğer ülkelere olan net mal ve hizmet ihracatını veya ithalatını gösterir.
Cari işlemler dengesi üç şekilde ifade edilebilir:
- Değer olarak: Cari işlemler dengesi, bir ülkenin ihracat ve ithalatının değerini karşılaştırarak hesaplanabilir.
- Oran olarak: Cari işlemler dengesi, bir ülkenin ihracat ve ithalatının oranını karşılaştırarak hesaplanabilir.
- Yüzde olarak: Cari işlemler dengesi, bir ülkenin ihracat ve ithalatının toplam ekonomiye oranını karşılaştırarak hesaplanabilir.
Cari işlemler dengesi, bir ülkenin ekonomisinin dışsal performansını gösteren önemli bir göstergedir. Cari işlemler dengesi fazlası, bir ülkenin diğer ülkelere olan net mal ve hizmet ihracatını gösterir. Cari işlemler dengesi açığı ise bir ülkenin diğer ülkelere olan net mal ve hizmet ithalatını gösterir.
Sermaye hareketleri
Sermaye hareketleri, bir ülkenin bir diğer ülkeye yaptığı doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve diğer sermaye hareketlerini içerir. Sermaye hareketleri, bir ülkenin diğer ülkelere olan net sermaye akışını gösterir.
Sermaye hareketleri, bir ülkenin ekonomisinin büyümesini ve kalkınmasını destekleyebilir. Doğrudan yatırımlar, bir ülkenin üretim kapasitesini artırarak büyümeyi destekleyebilir. Portföy yatırımları, bir ülkenin finansal piyasalarını derinleştirerek büyümeyi destekleyebilir.
Finansal varlık ve yükümlülükler
Finansal varlık ve yükümlülükler, bir ülkenin diğer ülkelere olan net finansal varlık ve yükümlülüklerini içerir. Finansal varlık ve yükümlülükler, bir ülkenin diğer ülkelere olan net borç ve varlıklarını gösterir.
Finansal varlık ve yükümlülükler, bir ülkenin ekonomik güvenliğini etkileyebilir. Yüksek miktarda dış borç, bir ülkenin ekonomik güvenliğini riske atabilir.
BoP’un makroekonomik etkileri
BoP, bir ülkenin makroekonomisini çeşitli şekillerde etkileyebilir. BoP, bir ülkenin döviz rezervlerini, faiz oranlarını ve para politikasını etkileyebilir.
Döviz rezervleri
BoP fazlası, bir ülkenin döviz rezervlerini artırabilir. Döviz rezervleri, bir ülkenin dış borç ödemelerini karşılayabilmesi için önemli bir kaynaktır.
Faiz oranları
BoP fazlası, bir ülkenin faiz oranlarını düşürebilir. Bu durum, yatırımları ve tüketimi teşvik ederek ekonomik büyümeyi destekleyebilir.
Para politikası
BoP fazlası, bir ülkenin para politikasını gevşetmesine neden olabilir. Bu durum, para arzını artırarak ekonomik büyüme