Periferik Nedir?
Periferik, Latince “perifericus” kelimesinden gelmektedir ve “çevresel” anlamına gelmektedir. Tıpta, periferik terimi, vücudun merkezi organları dışındaki bölgeleri veya organları ifade etmek için kullanılır.
Periferik damar hastalığı, kalbi besleyen damarlar dışındaki tüm atardamarlarda daralma ve tıkanmalara yol açan duruma verilen addır. Örneğin kol, bacak, beyin ve iç organları besleyen damarların duvarında ateroskleroz denilen plaklar oluşarak daralma ve tıkanma yaratır.
Periferik Damar Hastalığının Nedenleri
Periferik damar hastalığı, genellikle damar duvarlarında yağ birikintilerinin fazla olması ile oluşan damar sertleşmesi (ateroskleroz) nedeniyle ortaya çıkar. Ateroskleroz, damar duvarlarının kalınlaşmasına ve sertleşmesine neden olarak kanın akışını engeller.
Periferik damar hastalığının diğer nedenleri arasında şunlar yer alır:
- Diyabet
- Yüksek tansiyon
- Sigara
- Ailede periferik damar hastalığı öyküsü
- Kolesterol yüksekliği
- Hiperhomosisteinemi (kanda homosistein düzeyinin yüksek olması)
- Lupus
- Raynaud fenomeni
Periferik Damar Hastalığının Belirtileri
Periferik damar hastalığı, genellikle bacaklarda ağrı, uyuşma ve karıncalanma gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler, özellikle dinlenirken veya geceleri daha belirgindir.
Periferik damar hastalığı ilerledikçe, bacaklarda renk değişikliği, yara iyileşmesinde gecikme ve kangren gibi daha ciddi belirtiler ortaya çıkabilir.
Periferik Damar Hastalığının Tanısı
Periferik damar hastalığı tanısı, doktorunuzun fizik muayenesi ve bazı testler sonucunda konulabilir.
Fizik muayenede, doktorunuz bacaklarınızda ağrı, uyuşma ve karıncalanma gibi belirtiler olup olmadığını kontrol eder. Ayrıca, bacaklarınızın sıcaklığını ve nabzı da kontrol eder.
Periferik damar hastalığı tanısı için yapılan testler arasında şunlar yer alır:
- Doppler ultrason: Bu test, kan akışını görüntülemek için ses dalgalarını kullanır.
- ABI testi: Bu test, bacaklarınızda kan akışını ölçmek için kullanılır.
- BT anjiografi: Bu test, damarlarınızın X-ışını görüntülerini oluşturmak için kullanılır.
- MR anjiografi: Bu test, damarlarınızın manyetik rezonans görüntüleme (MR) görüntülerini oluşturmak için kullanılır.
Periferik Damar Hastalığının Tedavisi
Periferik damar hastalığı tedavisinin amacı, kan akışını iyileştirmek ve hastalığın ilerlemesini önlemektir.
Periferik damar hastalığı tedavisinde kullanılan yöntemler arasında şunlar yer alır:
- İlaç tedavisi: İlaç tedavisi, kan akışını iyileştirmeye ve ateroskleroz oluşumunu önlemeye yardımcı olur. İlaç tedavisinde kullanılan ilaçlar arasında antikoagülanlar (kanın pıhtılaşmasını önleyen ilaçlar), antiplateletler (pıhtı oluşumunu önleyen ilaçlar), beta blokerler, ACE inhibitörleri ve statinler yer alır.
- Yaşam tarzı değişiklikleri: Yaşam tarzı değişiklikleri, kan akışını iyileştirmeye ve ateroskleroz oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir. Yaşam tarzı değişiklikleri arasında kilo vermek, düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, sigarayı bırakmak ve alkol tüketimini sınırlamak yer alır.
- Cerrahi tedavi: Cerrahi tedavi, damarların daraldığı veya tıkandığı bölgelerin açılması veya değiştirilmesi için yapılır. Cerrahi tedavi seçenekleri arasında şunlar yer alır:
- Balon anjiyoplasti: Bu işlemde, daralmış veya tıkanmış damarlara balonlu bir kateter gönderilir. Balon şişirilerek damar genişletilir.
- Stent takma: Bu işlemde, daralmış veya tıkanmış damarlara stent adı verilen metal bir tüp yerleştirilir. Stent, damar duvarını destekler ve kan akışını iyileştirilmesine yardımcı olur.
- Bypass ameliyatı: Bu ameliyatta, daralmış veya tıkanmış damarın etrafından yeni bir yol oluşturulur.
Periferik Damar Hastalığının Önlenmesi
Periferik damar hastalığı, genellikle damar sertleşmesi (ateroskleroz) nedeniyle ortaya çıkar. Ateroskleroz oluşumunu önlemek için aşağıdaki önlemleri alabilirsiniz: