FOB Nedir?
FOB, İngilizce “Free On Board” kelimelerinin kısaltmasıdır. Türkçede “Gemide Masrafsız Teslim” anlamına gelir. FOB, uluslararası ticarette kullanılan bir teslim şeklidir. Bu teslim şeklinde, satıcı malları yükleme limanında, alıcı tarafından seçilen gemiye teslim eder. Malların teslimi ile birlikte, malların riski ve masrafları alıcıya geçer.
FOB teslim şekli, deniz ve içsu taşımacılığında kullanılır. FAS teslim şeklinden farklı olarak, FOB teslim şeklinde mallar gemide teslim edilir.
FOB Teslim Şeklinin Özellikleri
FOB teslim şeklinin temel özellikleri şunlardır:
- Malların teslimi, yükleme limanında, alıcı tarafından seçilen gemiye yapılır.
- Malların teslimi ile birlikte, malların riski ve masrafları alıcıya geçer.
- Satıcı, malları yükleme limanına kadar taşımakla, liman gümrüğüne kadar olan gümrük işlemlerini yapmakla ve liman masraflarını karşılamakla yükümlüdür.
- Alıcı, malların gemiden boşaltılmasının masraflarını karşılamakla yükümlüdür.
FOB Teslim Şeklinin Avantajları ve Dezavantajları
FOB teslim şeklinin hem satıcı hem de alıcı için bazı avantajları ve dezavantajları vardır.
Satıcı için avantajlar:
- Satıcı, malları yükleme limanına kadar taşımakla ve gümrük işlemlerini yapmakla yükümlü olduğu için, malların zarar görmesi veya kaybolması durumunda riski daha azdır.
- Satıcı, malların gemiden boşaltılmasının masraflarından kurtulur.
Alıcı için avantajlar:
- Alıcı, malların gemiden boşaltılmasının masraflarını kendisi karşılayacağı için, malların maliyetini daha iyi kontrol edebilir.
- Alıcı, malların yükleme limanında teslim edilmesini istediği için, malların teslimini daha kolay takip edebilir.
Satıcı için dezavantajlar:
- Satıcı, malların yükleme limanına kadar taşımakla ve gümrük işlemlerini yapmakla yükümlü olduğu için, bu işlemler için zaman ve maliyet ayırmak zorundadır.
Alıcı için dezavantajlar:
- Alıcı, malların gemiden boşaltılmasının masraflarını kendisi karşılayacağı için, bu masraflar maliyetini artırabilir.
- Alıcı, malların yükleme limanında teslim edilmesini istediği için, malların teslimi için kendi nakliyecisini bulmak ve anlaşmak zorundadır.
FOB Teslim Şeklinin Kullanım Alanları
FOB teslim şekli, özellikle aşağıdaki durumlarda kullanılır:
- Malların değeri yüksek olduğunda
- Malların hasar görmesi veya kaybolması riskinin yüksek olduğunda
- Satıcının nakliyeciyi seçme ve anlaşma yapma konusunda deneyimli olduğunda
FOB Teslim Şeklinin Örnekleri
FOB teslim şeklinin kullanıldığı bazı örnekler şunlardır:
- Bir Türk şirketinin, Almanya’ya otomobil ihraç etmesi durumunda, mallar yükleme limanında, alıcı tarafından seçilen gemiye teslim edilir. Bu durumda, malların riski ve masrafları, gemi güvertesine konulmasıyla birlikte alıcıya geçer.
- Bir ABD şirketinin, Çin’den hammadde ithal etmesi durumunda, mallar yükleme limanında, satıcı tarafından seçilen gemiye teslim edilir. Bu durumda, malların riski ve masrafları, gemi güvertesine konulmasıyla birlikte satıcıdan alıcıya geçer.
FOB Teslim Şeklinin Kullanım Koşulları
FOB teslim şeklinin kullanılması için, aşağıdaki koşullar yerine getirilmelidir:
- Malların teslim yeri, yükleme limanı olmalıdır.
- Malların teslim şekli, sözleşmede açıkça belirtilmelidir.
- Malların teslim tarihi, sözleşmede açıkça belirtilmelidir.
- Malların teslim şartları, sözleşmede açıkça belirtilmelidir.
FOB Teslim Şeklinin Sözleşmede Düzenlenmesi
FOB teslim şeklinin kullanılması durumunda, sözleşmede aşağıdaki hususlar açıkça belirtilmelidir:
- Malların teslim yeri
- Malların teslim şekli
- Malların teslim tarihi
- Malların teslim şartları
Sonuç
FOB, uluslararası ticarette kullanılan yaygın bir teslim şeklidir. Bu teslim şekli, özellikle malların değeri yüksek olduğunda, malların hasar görmesi veya kaybolması riskinin yüksek olduğunda ve satıcının nakliyeciyi seçme ve anlaşma yapma konusunda deneyimli olduğunda kullanılır.