Zimmet Nedir?
Zimmet, bir kamu görevlisinin, görevi gereği kendisine teslim edilmiş olan veya gözetimiyle sorumlu olduğu mallar üzerinde görevine aykırı şekilde tasarrufta bulunması, bu malları kendisinin veya başkasının zimmetine geçirmesidir. Zimmet suçu, kamu görevlilerinin görevlerini kötüye kullanmaları sonucu ortaya çıkan en ağır suçlardan biridir.
Zimmetin Tanımı
Türk Dil Kurumu’na göre zimmet, “Kurum ve kuruluşlarda çalışanlara veya para işleri ile uğraşan görevliye imza karşılığı teslim edilen para ve eşya” ve “Bir kimsenin yasal olmayan yollardan üzerine geçirip ödemeye zorunlu olduğu para” şeklinde tanımlanmıştır.
İslâm hukukunda zimmet, “kişinin zimmetinde sabit olan borç” anlamına gelir. Fıkıh literatüründe, zimmet kavramı, kişinin hukukî anlamda kişilik/şahıs olma özelliği ve bunun bir sonucu ve türevi olarak hukukî kişinin borçlarının belirli bir süre varlıkta kaldığı (sabit olduğu) bir yer ve mahal anlamında öne çıkar.
Zimmet Suçu
Zimmet suçu, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 247. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, zimmet suçunu işleyen kamu görevlisi, üç yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Zimmet suçunun nitelikli hallerinde ise cezalar daha ağırdır.
Zimmet suçunun nitelikli halleri şunlardır:
- Zimmetin büyük miktarda olması
- Zimmetin başka bir kamu görevlisi ile birlikte işlenmesi
- Zimmetin bir kamu görevlisinin görevini kullanması veya görevinin sağladığı kolaylıktan yararlanması suretiyle işlenmesi
- Zimmetin bir kamu görevlisinin hizmet ilişkisinin sağladığı güveni kötüye kullanmak suretiyle işlenmesi
Zimmet suçunun cezası, suçun işleniş şekline, zimmetin miktarına ve kamu görevlisinin görevine göre değişebilir.
Zimmetin Unsurları
Zimmet suçunun oluşabilmesi için şu unsurların bulunması gerekir:
- Kamu görevliliği: Zimmet suçunu işleyen kişinin, kamu görevlisi olması gerekir. Kamu görevlisi, kamusal bir görev ve yetki ile görevlendirilmiş olan kişidir.
- Zimmet: Zimmet, kamu görevlisinin görevi gereği kendisine teslim edilmiş olan veya gözetimiyle sorumlu olduğu mallardır. Zimmet, para, mal, eşya veya kıymetli evrak olabilir.
- Göreve aykırı tasarruf: Kamu görevlisinin, zimmet konusu mallar üzerinde görevine aykırı şekilde tasarrufta bulunması gerekir. Bu tasarruf, malın tüketilmesini, kullanılmasını, satılmasını, başkasına kullandırılmasını veya yararlanılmasını içerebilir.
- Zimmetin geçirilmesi: Kamu görevlisinin, zimmet konusu malları kendisinin veya başkasının zimmetine geçirmesi gerekir.
Zimmet Suçunun Soruşturulması ve Yargılanması
Zimmet suçunun soruşturması, Cumhuriyet savcısı tarafından yapılır. Suç, ağır ceza mahkemesinin görevi alanına girdiğinden, soruşturma ve kovuşturma, ağır ceza mahkemesinin yargı çevresindeki cumhuriyet savcısı tarafından yürütülür.
Zimmet suçu, dava zamanaşımı süresi onbeş yıldır. Bu süre, suçun işlendiği günden itibaren başlar.
Zimmet Suçuna İlişkin Örnekler
- Bir devlet memuru, kendisine zimmet olarak verilen parayı, kendi kişisel harcamaları için kullanırsa, zimmet suçunu işlemiş olur.
- Bir kamu görevlisi, kamu kurumunun mallarını satarak, elde ettiği parayı kendi cebine koyarsa, zimmet suçunu işlemiş olur.
- Bir belediye işçisi, belediyenin malzemesini kullanarak, kendi evinde tadilat yaptırırsa, zimmet suçunu işlemiş olur.
Zimmet Suçuna Karşı Alınabilecek Önlemler
Zimmet suçuna karşı alınabilecek önlemler şunlardır:
- Kamu görevlilerinin işe alınmalarında ve görevlerinde, dürüstlük ve güvenilirlik kriterlerinin dikkate alınması
- Kamu görevlilerinin görevlerini yerine getirirken, hesap verebilirliklerinin sağlanması
- Kamu kurumlarının mali kontrol sisteminin güçlendirilmesi
Zimmet suçu, kamusal güveni zedeleyen ve kamunun zarara uğramasına neden olan ciddi bir suçtur. Bu suçun önlenmesi için, kamu kurumları ve vatandaşlar tarafından gerekli önlemlerin alınması önemlidir.