Protrombin Nedir?
Protrombin, kanın pıhtılaşmasında önemli bir rol oynayan bir proteindir. Karaciğerde K vitamini yardımıyla üretilir. Protrombin, fibrinojen adı verilen başka bir proteine dönüştürülerek kanın pıhtılaşmasına yardımcı olur.
Protrombinin Yapısı ve İşlevi
Protrombin, 574 amino asitten oluşan bir proteindir. Yuvarlak bir şekle sahiptir ve moleküler ağırlığı yaklaşık 68.000 Dalton’dur. Protrombin, iki zincirden oluşur: ağır zincir (A) ve hafif zincir (B). A zinciri, K vitamini ile bağlanma bölgesini içerir. B zinciri ise, fibrinojene bağlanma bölgesini içerir.
Protrombin, kanın pıhtılaşmasında iki aşamada rol oynar:
- Ekstraselüler pıhtılaşma yolu: Bu yolda, doku faktörü (TF) adı verilen bir protein, protrombini trombine dönüştürür. Trombin, fibrinojeni fibrine dönüştürerek kanın pıhtılaşmasına neden olur.
- Ortak pıhtılaşma yolu: Bu yolda, protrombin, VIIa, Xa, Va ve IIa (trombin) adı verilen faktörler tarafından sırayla dönüştürülür. Bu faktörler, fibrinojeni fibrine dönüştürerek kanın pıhtılaşmasına neden olur.
Protrombinin K Vitaminine İhtiyacı
Protrombinin üretilmesi için K vitamini gereklidir. K vitamini, yeşil yapraklı sebzeler, karaciğer, yumurta ve süt gibi besinlerde bulunur. K vitamini eksikliği, protrombin eksikliğine ve kanama bozukluklarına neden olabilir.
Protrombin Zamanı (PT) Testi
Protrombin zamanı (PT), kanın pıhtılaşma süresini ölçen bir laboratuvar testidir. Bu test, protrombin eksikliği, K vitamini eksikliği ve bazı ilaçların etkilerini değerlendirmek için kullanılır.
PT testi, kanın pıhtılaşması için gerekli olan faktörlerin seviyelerini ölçerek yapılır. Test için, hastadan bir miktar kan alınır ve bir tüpe konur. Tüpteki kan, kalsiyum ve tromboplastin adı verilen maddelerle karıştırılır. Trombinojenin fibrine dönüşmesi için geçen süre ölçülür.
PT testinin normal değeri, 12-14 saniye arasındadır. PT testinin değeri, 14 saniyeden uzunsa, protrombin eksikliği veya K vitamini eksikliği olabilir.
Protrombin Bozuklukları
Protrombin eksikliği, K vitamini eksikliği, bazı ilaçların etkileri ve bazı genetik hastalıklardan kaynaklanabilir.
K vitamini eksikliği: K vitamini, karaciğerde depolanır. K vitamini eksikliği, yetersiz beslenme, bağırsak hastalıklarında bağırsaklardan K vitamininin emilimini engelleyen durumlar ve bazı ilaçların (örneğin, varfarin) kullanımı nedeniyle olabilir.
Genetik hastalıklar: Protrombin eksikliği, bazı genetik hastalıklardan kaynaklanabilir. Bu hastalıklar, protrombin genindeki mutasyonlardan kaynaklanır.
İlaçlar: Bazı ilaçlar, protrombin seviyesini etkileyebilir. Warfarin, protrombin seviyesini düşüren bir antikoagülan ilaçtır. Bu ilaç, kan pıhtılaşmasını önlemek için kullanılır.
Protrombin Bozukluklarının Belirtileri
Protrombin bozukluklarının belirtileri, kanama bozukluklarının belirtilerine benzer. Bu belirtiler şunlardır:
- Aşırı adet kanaması
- Uzamış burun kanaması
- Diş eti kanaması
- Yaralanmalardan sonra aşırı kanama
- İç organlardan kanama
Protrombin Bozukluklarına Nasıl Tedavi Edilir?
Protrombin bozukluklarının tedavisi, altta yatan nedene bağlıdır.
K vitamini eksikliği: K vitamini eksikliği, K vitamini takviyesi ile tedavi edilebilir.
Genetik hastalıklar: Bazı genetik hastalıklar, tedavi edilemez. Ancak, bu hastalıklardan kaynaklanan kanama bozuklukları, ilaç tedavisi ile kontrol altına alınabilir.
İlaçlar: Warfarin gibi antikoagülan ilaçların kullanımı, kan pıhtılaşmasını önlemek için gereklidir. Ancak, bu ilaçların kullanımı sırasında, kanama riskini azaltmak için dikkatli olunmalıdır.
**Sonuç olarak, protrombin, kanın pıhtı