Kozmolojik Delil Nedir?
Kozmolojik delil, evrenin varlığının bir nedeni olduğunu ve bu nedenin Tanrı olduğunu savunan bir teistik delildir. Bu delil, evrenin neden var olduğunu, evrendeki hareket ve değişimin nedenini, evrendeki düzen ve uyumun nedenini açıklamaya çalışır.
Kozmolojik delil, teistik delillerin en eskisidir. İlk olarak Antik Yunan filozofları tarafından ortaya atılmıştır. Platon ve Aristoteles, evrendeki hareketin nedenini açıklamak için kozmolojik delil kullanmışlardır. Platon, evrendeki hareketin bir ilk hareket ettiriciye dayandığını savunmuştur. Aristoteles ise, evrendeki hareketin bir döngüsel süreç olduğunu ve bu sürecin bir ilk nedene dayandığını savunmuştur.
İslam felsefesinde de kozmolojik delil kullanılmıştır. Farabi, İbn Sina ve Gazali, kozmolojik delil kullanarak Tanrı’nın varlığını savunmuşlardır. Farabi, evrendeki her şeyin bir nedeni olduğunu ve bu nedenlerin bir sona erdiğini savunmuştur. İbn Sina, evrendeki her şeyin bir potansiyelden harekete geldiğini ve bu potansiyeli harekete geçiren bir ilk nedenin olduğunu savunmuştur. Gazali ise, evrendeki her şeyin bir sonlu olduğunu ve bu sonlu varlıkların bir sonsuz nedene dayandığını savunmuştur.
Kozmolojik Delil’in Temel Öncülleri
Kozmolojik delil, aşağıdaki temel öncülleri kabul eder:
- Evren vardır.
- Evrendeki her şey bir nedene sahiptir.
- Bu nedenlerin bir sonu yoktur.
Bu öncüllerden hareketle, kozmolojik delil, evrenin nedenini açıklamak için aşağıdaki çıkarsamayı yapar:
- Evrenin bir nedeni vardır.
- Bu neden, evrendeki her şeyin nedenidir.
- Bu neden, sonsuzdur, değişmezdir ve zorunludur.
Bu çıkarsama, Tanrı’nın varlığına işaret eder.
Kozmolojik Delil’in Çeşitleri
Kozmolojik delil, farklı şekillerde formüle edilebilir. Bu formüller, delilin temel öncüllerine ve çıkarsamalarına farklı şekillerde vurgu yaparlar.
İlk neden delili
İlk neden delili, kozmolojik delilin en yaygın formudur. Bu delil, evrendeki her şeyin bir nedeni olduğunu ve bu nedenlerin bir sona ermediğini savunur. Bu nedenlerin bir sonu yoksa, bu nedenlerin bir ilk nedeni olması gerekir. Bu ilk neden, sonsuzdur, değişmezdir ve zorunludur.
Hudûs delili
Hudûs delili, evrenin yaratılmış olduğunu savunur. Bu delil, evrenin geçmişte bir başlangıcı olduğunu ve bu başlangıçtan önce yok olduğunu savunur. Evrenin geçmişte bir başlangıcı varsa, bu başlangıcı sağlayan bir güç olması gerekir. Bu güç, Tanrı’dır.
Yeter-sebep ilkesi
Yeter-sebep ilkesi, her şeyin bir nedeni olduğunu savunan bir ilkedir. Bu ilke, kozmolojik delilin temelinde yer alır. Yeter-sebep ilkesine göre, evrende her şeyin bir nedeni vardır. Bu nedenlerin bir sonu yoksa, bu nedenlerin bir ilk nedeni olması gerekir. Bu ilk neden, sonsuzdur, değişmezdir ve zorunludur.
Kozmolojik Delil’in Eleştirileri
Kozmolojik delil, yüzyıllardır tartışılan bir delildir. Bu delile yönelik birçok eleştiri yapılmıştır.
Evrensel nedensellik ilkesi
Kozmolojik delil, evrensel nedensellik ilkesine dayanır. Evrensel nedensellik ilkesi, her şeyin bir nedeni olduğunu savunan bir ilkedir. Bu ilke, bilimsel gözlemlere dayanır. Ancak, bazı filozoflar, evrensel nedensellik ilkesinin doğruluğunu sorgulamışlardır. Bu filozoflara göre, evrende nedensiz olaylar da olabilir.
Evrensel nedensellik ilkesi, evrenin varlığının nedenini açıklamıyor
Kozmolojik delil, evrenin nedenini açıklamak için evrensel nedensellik ilkesini kullanır. Ancak, evrensel nedensellik ilkesi, evrenin varlığının nedenini doğrudan açıklamaz. Evrensel nedensellik ilkesi, sadece evrendeki her şeyin bir nedeni olduğunu savunur. Evrenin varlığının nedenini açıklamak için, evrensel nedensellik ilkesine ek olarak, evrenin bir başlangıcı olduğunu veya sonsuz olduğunu varsaymak gerekir.