Cıva Nedir?
Cıva, sembolü “Hg” ve atom numarası 80 olan kimyasal elementtir. Gümüş renkli, ağır bir metal olan cıva, oda sıcaklığında (25 °C) sıvı halde bulunan 6 elementten birisidir. Diğerleri galyum, brom, sezyum, rubidyum ve fransiyumdur. Cıva, iyi bir ısı ve elektrik iletkenidir.
Cıvanın Tarihçesi
Cıva, bilinen en eski metallerden biridir. Sümer, Mısır ve Yunan uygarlıklarında kullanıldığı bilinmektedir. Cıva, MÖ 3000’li yıllarda Sümerler tarafından maden olarak çıkarılmaya başlanmıştır. Mısırlılar, cıvayı mumyalama işleminde kullanmışlardır. Yunanlılar, cıvayı termometre, barometreler ve aynalar gibi çeşitli cihazlarda kullanmışlardır.
Cıvanın Fiziksel Özellikleri
Cıva, gümüş renkli, parlak bir metaldir. Oda sıcaklığında sıvı halde bulunur. Cıvanın yoğunluğu 13,53 g/cm3’tür. Bu, cıvayı en yoğun metallerden biri yapar. Cıvanın erime noktası -38,8 °C, kaynama noktası ise 356,7 °C’dir.
Cıvanın Kimyasal Özellikleri
Cıva, reaktif bir metaldir. Havada, oksijen ile birleşerek cıva oksit (HgO) adı verilen bir bileşik oluşturur. Cıva, sülfür, klor ve azot gibi diğer elementlerle de bileşikler oluşturur.
Cıvanın Kullanım Alanları
Cıva, çeşitli endüstriyel ve tıbbi uygulamalarda kullanılır. Cıvanın kullanım alanlarından bazıları şunlardır:
- Termometreler, barometreler ve anemometreler gibi ölçüm cihazlarında
- Floresan lambalar ve elektrikli anahtarlarda
- Amalgam adı verilen alaşımlarda
- Pil yapımında
- Boyalarda ve verniklerde
- Kağıt ve plastik üretiminde
- Gümüş ve altın gibi metallerin ayrıştırılmasında
Cıvanın Zararları
Cıva, insan sağlığı için oldukça zehirlidir. Cıva zehirlenmesi, merkezi sinir sistemi, böbrekler ve karaciğer gibi organlarda hasara neden olabilir. Cıva zehirlenmesine yol açan cıva bileşikleri arasında cıva buharı, cıva bileşikleri ve amalgamlar bulunur.
Cıvanın Çevreye Etkileri
Cıva, çevre için de tehlikeli bir maddedir. Cıva, toprak, su ve havaya karışabilir. Cıva, çevreye karıştığı zaman, canlı organizmalarda birikebilir. Cıva birikimi, canlılarda çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir.
Cıva Zehirlenmesinin Belirtileri
Cıva zehirlenmesi, genellikle yavaş yavaş gelişir. Cıva zehirlenmesine yol açabilecek cıva bileşiklerine maruz kalmanın ardından, aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:
- Yorgunluk
- Baş ağrısı
- Halsizlik
- İştahsızlık
- Mide bulantısı
- Kusma
- Kas zayıflığı
- Konuşma ve yürüme güçlüğü
- Görme ve işitme sorunları
- Duygusal değişiklikler
Cıva zehirlenmesi, tedavi edilmezse ölüme neden olabilir.
Cıva Zehirlenmesinin Önlenmesi
Cıva zehirlenmesini önlemek için, aşağıdaki önlemler alınabilir:
- Cıva içeren cihazları kullanmadan önce, cihazların cıva sızıntıları açısından kontrol edilmesi
- Cıva içeren maddelerin uygun şekilde bertaraf edilmesi
- Cıva içeren işlerde çalışan kişilerin, cıva maruziyetini azaltacak önlemler alması
Cıva Kirliliğinin Önlenmesi
Cıva kirliliğini önlemek için, aşağıdaki önlemler alınabilir:
- Cıva içeren atıkların uygun şekilde bertaraf edilmesi
- Cıva içeren cihazların geri dönüşümü
- Cıva içeren maddelerin kullanımını azaltmak için alternatiflerin geliştirilmesi
Sonuç olarak, cıva, hem insan sağlığı hem de çevre için tehlikeli bir maddedir. Cıva zehirlenmesini önlemek ve cıva kirliliğini azaltmak için gerekli önlemlerin alınması önemlidir.