Plato Nedir?
Plato, hem coğrafi hem de felsefi bir terimdir. Coğrafi anlamda plato, akarsuların aşındırmasıyla oluşmuş, düz veya hafif engebeli, yüksek bir yeryüzü şeklidir. Felsefi anlamda Plato, Antik Yunan filozofu Eflatun’un diğer adıdır.
Coğrafi Platolar
Coğrafi platolar, akarsuların aşındırmasıyla oluşmuş, düz veya hafif engebeli, yüksek bir yeryüzü şeklidir. Platolar, genellikle dağların arasında yer alır ve akarsular tarafından derin vadilerle parçalanır.
Platolar, oluşumlarına göre üçe ayrılır:
- Volkanik platolar: Yanardağ patlamaları sonucunda oluşan, düz veya hafif engebeli, yüksek bir yeryüzü şeklidir.
- Erozyonel platolar: Akarsuların aşındırmasıyla oluşan, düz veya hafif engebeli, yüksek bir yeryüzü şeklidir.
- Tektonik platolar: Yerkabuğunun hareketleri sonucunda oluşan, düz veya hafif engebeli, yüksek bir yeryüzü şeklidir.
Volkanik Platolar
Volkanik platolar, yanardağ patlamaları sonucunda oluşan, düz veya hafif engebeli, yüksek bir yeryüzü şeklidir. Yanardağ patlamaları sırasında püsküren lav ve kül, geniş bir alana yayılarak katılaşır. Bu katılaşma sonucunda volkanik platolar oluşur.
Volkanik platolar, genellikle deniz seviyesinden yükseklerde bulunur. Bu nedenle, volkanik platolar üzerinde buzullaşma meydana gelebilir. Buzullaşma, volkanik platoların yüzeyini şekillendirerek, daha düz veya hafif engebeli bir yapıya kavuşmasına neden olur.
Volkanik platolara, Türkiye’de örnek olarak Toros Dağları’nın kuzeyindeki platolar verilebilir.
Erozyonel Platolar
Erozyonel platolar, akarsuların aşındırmasıyla oluşan, düz veya hafif engebeli, yüksek bir yeryüzü şeklidir. Akarsular, yataklarında akarken, yatağın yanlarını aşındırarak ilerler. Bu aşındırma sonucunda, akarsuların yatakları genişleyerek, düz veya hafif engebeli bir yapıya kavuşur.
Erozyonel platolar, genellikle deniz seviyesinden yükseklerde bulunur. Bu nedenle, erozyonel platolar üzerinde buzullaşma meydana gelebilir. Buzullaşma, erozyonel platoların yüzeyini şekillendirerek, daha düz veya hafif engebeli bir yapıya kavuşmasına neden olur.
Erozyonel platolara, Türkiye’de örnek olarak İç Anadolu Bölgesi’ndeki platolar verilebilir.
Tektonik Platolar
Tektonik platolar, yerkabuğunun hareketleri sonucunda oluşan, düz veya hafif engebeli, yüksek bir yeryüzü şeklidir. Yerkabuğunun hareketleri sonucunda, bazı bölgeler yükselirken, bazı bölgeler alçalabilir. Bu yükselme ve alçalma sonucunda, düz veya hafif engebeli bir yapıya sahip platolar oluşabilir.
Tektonik platolar, genellikle deniz seviyesinden yükseklerde bulunur. Bu nedenle, tektonik platolar üzerinde buzullaşma meydana gelebilir. Buzullaşma, tektonik platoların yüzeyini şekillendirerek, daha düz veya hafif engebeli bir yapıya kavuşmasına neden olur.
Tektonik platolara, Türkiye’de örnek olarak Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki platolar verilebilir.
Platoların Özellikleri
Platoların başlıca özellikleri şunlardır:
- Düz veya hafif engebeli bir yapıya sahiptirler.
- Deniz seviyesinden yükseklerde bulunurlar.
- Akarsular tarafından derin vadilerle parçalanabilirler.
- Bitki örtüsü genellikle seyrektir.
- Hayvancılık, tarım ve turizm gibi ekonomik faaliyetler için önemli bir potansiyele sahiptirler.
Platoların Ekonomik Önemi
Platolar, ekonomik açıdan önemli bir potansiyele sahiptir. Platolar üzerinde genellikle hayvancılık, tarım ve turizm gibi faaliyetler gerçekleştirilir.
Hayvancılık: Platolar, hayvancılık için elverişli bir arazi yapısına sahiptir. Platolar üzerinde genellikle koyun, keçi, sığır ve at gibi hayvanlar beslenir.
Tarım: Platolar üzerinde genellikle buğday, arpa, patates, şeker pancarı ve ayçiçeği gibi ürünler yetiştirilir.
Turizm: Platolar, doğal güzellikleri ve temiz havası ile turizm açısından önemli bir potansiyele sahiptir. Platolar üzerinde genellikle kamp, yürüyüş, bisiklet ve doğa