Edebî Ne Demek?
Edebî, Arapça kökenli bir kelimedir. “Edeb” kelimesinin Türkçe karşılığı “terbiye, görgü, incelik”tir. Edebî kelimesi ise bu kelimeden türemiştir ve “edebiyata ait olan, edebî nitelik taşıyan” anlamına gelir.
Edebiyat, olay, düşünce, duygu ve hayalleri dil aracılığı ile estetik bir şekilde ifade etme sanatıdır. Edebî eserler, bu sanatın ürünü olarak ortaya çıkar. Edebî eserler, dil ve üslup bakımından özenle hazırlanmış, okuyucuya estetik bir haz veren eserlerdir.
Edebî Eserlerin Özellikleri
Edebî eserler, aşağıdaki özelliklere sahiptir:
- Dil ve üslup bakımından özenle hazırlanmış eserlerdir. Edebî eserlerde dil, duygu ve düşünceleri ifade etmek için ustalıkla kullanılır. Edebî dil, günlük konuşma dilinden farklıdır. Edebî dilde, kelimeler ve cümleler daha özenli seçilir, daha etkili bir anlatım için çeşitli sanatsal unsurlar kullanılır.
- Olay, düşünce, duygu ve hayalleri anlatır. Edebî eserler, okuyucuya bir olay, düşünce, duygu veya hayal dünyası sunar. Edebî eserler, okuyucuyu düşündürür, duygulandırır veya eğlendirir.
- Estetik bir haz verir. Edebî eserler, okuyucuya estetik bir haz verir. Edebî eserlerin dil ve üslubu, okuyucunun duygularını ve hayal gücünü harekete geçirir.
Edebî Eserlerin Türleri
Edebî eserler, çeşitli türlere ayrılır. Bu türler, eserin içeriğine, konusuna, biçimine ve işlevine göre belirlenir.
İçeriğine göre edebi eserler:
- Şiir: Şiir, dilin güzelliği ve ritmiyle duygu ve düşünceleri ifade eden söz sanatıdır.
- Nesir: Nesir, düzyazı olarak da adlandırılır. Şiir dışındaki bütün yazı türleri nesirdir.
Konusuna göre edebi eserler:
- Destan: Tarihi olayları anlatan, kahramanları ve olayları olağanüstü niteliklerle betimleyen uzun şiirlerdir.
- Roman: Bireylerin hayatını, yaşadıkları olayları, iç dünyalarını anlatan uzun düzyazı türüdür.
- Hikâye: Bir olay örgüsü içinde, belirli bir zaman ve mekânda geçen, genellikle tek bir olay etrafında gelişen kısa düzyazı türüdür.
- Oyun: Sahnede oynanmak üzere yazılan, genellikle bir çatışmayı konu alan düzyazı türüdür.
- Felsefi deneme: Bir düşünceyi, bir problemi veya bir konuyu, kişisel görüş ve düşüncelerle ele alan, genellikle düzyazı olarak yazılan eserdir.
- Söyleşi: Bir yazarın, bir konu hakkında bilgili bir kişiyle yaptığı konuşmanın yazıya geçirilmiş şeklidir.
- Anı: Bir kişinin kendi yaşamını anlattığı eserdir.
- Biyografi: Bir kişinin yaşamını, eserlerini ve kişiliğini anlatan eserdir.
- Tarihsel roman: Gerçek olayları konu alan roman türüdür.
- Klasik roman: 18. yüzyılda ortaya çıkan, bireyin iç dünyasını ve duygularını anlatan roman türüdür.
- Realist roman: Gerçekçiliği esas alan, toplumsal olayları ve sorunları ele alan roman türüdür.
- Natüralist roman: Doğalcılığı esas alan, insan ve toplumu bilimsel bir yaklaşımla inceleyen roman türüdür.
- Sembolizm: Sembollere dayanan, gerçekliğin görünen yüzeyini değil, iç anlamını yansıtmaya çalışan edebiyat akımıdır.
- Sürrealizm: Bilinçaltı ve rüyaların etkisinde kalan, gerçeklikten kopuk, olağanüstü bir dünyayı yansıtmaya çalışan edebiyat akımıdır.
- Postmodernizm: Geleneksel edebiyat anlayışına karşı çıkan, yeni ve farklı anlatım teknikleri kullanan edebiyat akımıdır.
Edebî Eserler ve Toplum
Edebî eserler, toplumda önemli bir rol oynar. Edebî eserler, toplumu yansıtır ve toplumu şekillendirmeye yardımcı olur. Edebî eserler, aşağıdaki şekillerde topluma katkıda bulunur:
- Toplumu tanımamıza yardımcı olur. Edebî eserler, toplumdaki farklı kesimlerin yaşamını, kültürünü ve değerlerini yansıt