Müdahale Nedir?
Müdahale, bir olaya veya sürece dışarıdan müdahale etmek, karışmak anlamına gelir. Hukuk alanında ise, bir davaya üçüncü bir kişinin katılması olarak tanımlanır. Müdahil, davaya taraf olmayan, ancak davanın sonucundan etkilenebilecek kişidir.
Müdahale Türleri
Müdahale, iki ana başlıkta incelenebilir:
- Asli müdahale: Asli müdahale, davaya üçüncü kişinin davacı veya davalı olarak katılması demektir. Asli müdahalede, müdahil, davanın konusu olan hak veya şey üzerinde kısmen ya da tamamen hak iddia eder. Örneğin, bir taşınmazın mülkiyetinin tespiti davasında, taşınmazın bir kısmının mülkiyetini iddia eden üçüncü kişi, asli müdahale ile davaya katılabilir.
- Fer’i müdahale: Fer’i müdahale, davaya üçüncü kişinin mevcut taraflardan birinin yanında, ona yardımcı olmak amacıyla katılması demektir. Fer’i müdahalede, müdahil, davanın sonucunu etkilemek amacıyla, mevcut taraflardan birinin yanında yer alır. Örneğin, bir tazminat davasında, davalı tarafından zararın giderilmesi için ortaya konulan savunmayı desteklemek amacıyla, zarar görenin sigortacısı, fer’i müdahale ile davaya katılabilir.
Asli Müdahale
Asli müdahale, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 65. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, bir yargılamanın konusu olan hak veya şey üzerinde kısmen ya da tamamen hak iddia eden üçüncü kişi, hüküm verilinceye kadar bu durumu ileri sürerek, yargılamanın taraflarına karşı aynı mahkemede dava açabilir.
Asli müdahalenin şartları şunlardır:
- Dava konusu olan hak veya şey üzerinde kısmen ya da tamamen hak iddia edilmesi gerekir.
- Hak iddia edilen şey, davanın konusu olan şeyle aynı veya benzer olmalıdır.
- Hak iddia edilen şey, dava konusu olan şeyin tamamını veya bir kısmını kapsamalıdır.
Asli müdahale, davanın konusu olan hak veya şey üzerinde üçüncü kişinin hak iddia ettiğinin ileri sürülmesi ile başlar. Bu iddia, davanın taraflarına karşı aynı mahkemede açılan bir dava ile yapılır. Asli müdahale davasında, davacı, üçüncü kişinin iddia ettiği hakkı ispatlamak zorundadır.
Asli müdahale davasının açılması ile birlikte, davanın konusu olan hak veya şey üzerinde üçüncü kişinin de hakkı olduğu kabul edilir. Bu nedenle, davanın tarafları, üçüncü kişinin iddia ettiği hakka yönelik olarak savunma yapmak zorundadır.
Asli müdahale davası, esas davanın sonuçlanmasından sonra karara bağlanır. Asli müdahale davasında verilen karar, esas davada da geçerli olur.
Fer’i Müdahale
Fer’i müdahale, 6100 sayılı HMK’nın 66. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, üçüncü kişi, davayı kazanmasında hukuki yararı bulunan taraf yanında ve ona yardımcı olmak amacıyla, tahkikat sona erinceye kadar, ferî müdahil olarak davada yer alabilir.
Fer’i müdahalenin şartları şunlardır:
- Davayı kazanmasında hukuki yararı bulunması gerekir.
- Davayı kazanmasında hukuki yararı bulunan taraf yanında yer alması gerekir.
- Tahkikat sona erinceye kadar davaya katılması gerekir.
Fer’i müdahale, davanın devamı sırasında, davanın taraflarına karşı yapılan bir bildirim ile yapılır. Bu bildirimde, üçüncü kişinin davayı kazanmasında hukuki yararının bulunması ve davayı kazanmasında hukuki yararı bulunan taraf yanında yer almak istemesi belirtilir.
Fer’i müdahale talebi kabul edilirse, üçüncü kişi, davaya katılan taraflardan biri olarak kabul edilir. Fer’i müdahil, davanın tüm aşamalarında taraflara karşı hak ve yetkilerini kullanabilir.
Fer’i müdahale talebi, mahkeme tarafından reddedilirse, üçüncü kişi, davaya katılamaz.
Müdahalenin Amacı
Müdahalenin amacı, üçüncü kişinin hukuki menfaatini korumaktır. Asli müdahale ile üçüncü kişi, davanın konusu olan hak veya şey üzerindeki hakkını ispatlayarak, bu hakkı elde edebilir. Fer’i müdahale ile üçüncü kişi, davayı kazanmasında hukuki yararı bulunan taraf yanında yer alarak, davanın sonucunu etkilemeye çalışabilir.
Müdahalenin Sonuçları
Müdahale, davanın taraf sayısını ve davanın konusunu etkiler. Asli müdahale ile davaya katılan üçüncü kişi, davanın taraflarından biri olur ve davanın konusu da genişler. Fer’i müdahale ile davaya katılan üçüncü kişi, davanın taraflarından biri olmaz, ancak davanın konusu