Parlamento Nedir?
Parlamento, bir devletin yasama organıdır. Yasama organı, bir devletin kanunları yapan ve değiştiren organıdır. Parlamento, bu görevini genellikle tek meclisli veya çift meclisli olarak yerine getirir.
Tek Meclisli Parlamento
Tek meclisli parlamento, bir ülkedeki tek yasama organıdır. Bu tür parlamentolarda, milletvekilleri, genel seçimler yoluyla halk tarafından seçilir. Tek meclisli parlamentolara örnek olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), Amerika Birleşik Devletleri Kongresi ve Japonya Ulusal Diet’i verilebilir.
Çift Meclisli Parlamento
Çift meclisli parlamento, iki ayrı meclisten oluşan yasama organıdır. Bu tür parlamentolarda, her meclisin farklı görevleri ve yetkileri vardır. Çift meclisli parlamentolara örnek olarak Birleşik Krallık Parlamentosu, Fransa Ulusal Meclisi ve Almanya Federal Meclisi verilebilir.
Parlamentonun Temel Görevleri
Parlamentonun temel görevleri şunlardır:
- Kanun yapmak: Parlamento, bir devletin kanunlarını yapmak ve değiştirmekle görevlidir. Kanunlar, toplumun düzenini sağlamak, insanların haklarını korumak ve devletin işleyişini düzenlemek için gereklidir.
- Bütçeyi onaylamak: Parlamento, bir devletin bütçesini onaylamak ve yürütme organının harcamalarını kontrol etmekle görevlidir. Bütçe, devletin bir yıl boyunca yapacağı harcamaları ve gelirleri gösteren belgedir.
- Hükümeti denetlemek: Parlamento, yürütme organını denetlemek ve gerektiğinde görevden almakla görevlidir. Hükümet, bir devletin yasama, yürütme ve yargı organlarını yöneten organdır.
- Dışişlerini belirlemek: Parlamento, bir devletin dış politikasını belirlemek ve uluslararası anlaşmaları onaylamakla görevlidir.
Parlamentonun Seçimi
Parlamento üyeleri, genellikle genel seçimler yoluyla halk tarafından seçilir. Genel seçimler, bir ülkedeki tüm seçmenlerin oy kullanabildiği seçimlerdir. Genel seçimler, belirli bir süre (genellikle dört yıl) sonra yapılır.
Parlamentonun Yapısı
Parlamentonun yapısı, ülkeden ülkeye değişiklik gösterir. Ancak, parlamentoların çoğunda aşağıdaki organlar bulunur:
- Başkan: Parlamentoyu yöneten ve toplantıları yöneten kişidir.
- Meclis Başkanvekilleri: Başkanın yokluğunda veya görevinden ayrılması durumunda parlamentoyu yöneten kişilerdir.
- Komisyonlar: Parlamento çalışmalarını yürütmek için oluşturulan alt kurullardır.
- Parti grupları: Parlamentoda aynı siyasi partiden olan milletvekillerinin oluşturduğu gruplardır.
Parlamentonun Önemi
Parlamento, bir demokrasinin olmazsa olmazıdır. Parlamento, halkın iradesini temsil eder ve halkın haklarını korur. Parlamento, yürütme organını denetleyerek devletin demokratik bir şekilde yönetilmesini sağlar.
Parlamentonun Tarihi
Parlamentoların tarihi, antik Yunan ve Roma dönemlerine kadar uzanır. İlk parlamentolar, bu dönemlerde şehir devletlerinde kurulmuştur. Bu parlamentolar, genellikle zengin ve soylu kişilerin oluşturduğu meclislerdi.
Modern anlamda parlamentolar, 17. yüzyılda İngiltere’de ortaya çıkmıştır. İngiltere’de, 1649 yılında gerçekleşen İç Savaş’tan sonra, Parlamenter monarşi ilan edilmiştir. Parlamenter monarşi, yürütme organının, yasama organının denetiminde olduğu bir yönetim sistemidir.
- yüzyıldan itibaren, parlamentolar Avrupa’da ve diğer ülkelerde yaygınlaşmaya başlamıştır. Günümüzde, hemen hemen tüm demokratik ülkelerde parlamentolar vardır.
Türkiye’de Parlamento
Türkiye’de, parlamento, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) olarak adlandırılır. TBMM, tek meclisli bir parlamentodur. TBMM üyeleri, beş yılda bir yapılan genel seçimler yoluyla halk tarafından seçilir.
TBMM’nin temel görevleri şunlardır:
- Kanun yapmak: TBMM, Türkiye Cumhuriyeti’nin kanunlarını yapmak ve değiştirmekle görevlidir.
- Bütçeyi onaylamak: TBMM, Türkiye Cumhuriyeti’nin bütçesini onaylamak ve yürütme organının harcamalarını kontrol etmekle görevlidir.
- Hükümeti denetlemek: TBMM, Türkiye Cumhuriyeti’nin hükümetini denetlemek ve gerektiğinde görevden almakla görevlidir.
- Dışişlerini belirlemek: TBMM, Türkiye Cumhuriyeti’nin dış politikasını belirlemek ve uluslararası anlaşmaları onaylamakla görevlidir.
TBMM, Türkiye’nin yasama organı olarak, ülkenin demokratik bir şekilde yönetilmesinde önemli bir rol oynamaktadır.