Yadsıma Nedir?
Yadsıma, gerçekliğin bir kısmını veya tamamını inkar etmek, kabul etmemek, görmezden gelmek, görmemek, duymamak, duymamak gibi davranışlarla ifade eden bir savunma mekanizmasıdır. Psikolojide, özellikle travmatik veya stresli durumlarla başa çıkmak için kullanılan bir mekanizma olarak tanımlanır.
Yadsıma, kişinin yaşadığı bir olayın, duygunun veya düşüncenin farkında olmadığını veya onu hatırlamadığını iddia etmesi şeklinde de ortaya çıkabilir. Örneğin, bir trafik kazasında yaralanan kişi, kazayı hatırlamadığını veya kazada olmadığını söyleyebilir.
Yadsıma Neden Olur?
Yadsıma, genellikle kişinin yaşadığı bir olay veya durumla başa çıkamaması durumunda ortaya çıkar. Bu durum, kişinin yaşadığı olayın çok travmatik olması, kişinin duygusal olarak oldukça savunmasız olması veya kişinin yaşadığı olayın kabul edilmesi durumunda kişinin kendini çok kötü hissetmesi gibi faktörlerden kaynaklanabilir.
Yadsıma, aşağıdaki durumlarda ortaya çıkabilir:
- Travmatik bir olay yaşanması (örneğin, savaş, doğal afet, cinsel taciz, şiddet görme)
- Kişinin duygusal olarak savunmasız olması (örneğin, anksiyete, depresyon, kişilik bozukluğu)
- Kişinin yaşadığı olayın kabul edilmesi durumunda kişinin kendini çok kötü hissetmesi (örneğin, bir yakınının ölümü, bir hastalık teşhisi)
Yadsıma Türleri
Yadsıma, farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Bazı yaygın yadsıma türleri şunlardır:
- Tam yadsıma: Bu tür yadsımada, kişi yaşadığı olayın tamamen farkında olmadığını veya onu hatırlamadığını iddia eder.
- Kısmi yadsıma: Bu tür yadsımada, kişi yaşadığı olayın bazı yönlerini inkar eder. Örneğin, bir kazada yaralanan kişi, kazayı hatırladığını ancak kazada yaralanmadığını söyleyebilir.
- Seçici yadsıma: Bu tür yadsımada, kişi yaşadığı olayın sadece bazı yönlerini hatırlar. Örneğin, bir kazada yaralanan kişi, kazada yaralandığını hatırlar ancak kazada başkalarının yaralandığını hatırlamaz.
- İnkar: Bu tür yadsımada, kişi yaşadığı olayın gerçekliğini inkar eder. Örneğin, bir hastalık teşhisi alan kişi, hasta olmadığını iddia edebilir.
Yadsımanın Sonuçları
Yadsıma, kişinin yaşadığı olayın duygusal etkilerini azaltmaya yardımcı olabilir. Ancak, yadsıma genellikle uzun vadede sorun yaratabilir. Yadsıma, kişinin yaşadığı olayın etkileriyle başa çıkmasını zorlaştırabilir ve kişinin psikolojik sağlığını olumsuz etkileyebilir.
Yadsımanın bazı olası sonuçları şunlardır:
- Duyguların bastırılması: Yadsıma, kişinin yaşadığı duyguları bastırmak için kullanılabilir. Bu durum, kişinin duygularını sağlıklı bir şekilde ifade etmesini zorlaştırabilir ve ruh halini olumsuz etkileyebilir.
- Bilişsel çarpıtmalar: Yadsıma, kişinin olayın gerçekliğini çarpıtmasına neden olabilir. Bu durum, kişinin olayları doğru bir şekilde anlamasını ve değerlendirmesini zorlaştırabilir.
- İlişki sorunları: Yadsıma, kişinin yakınlarıyla olan ilişkilerini olumsuz etkileyebilir. Örneğin, bir hastalık teşhisi alan kişinin hasta olduğunu inkar etmesi, yakınlarıyla olan ilişkilerini gerginleştirebilir.
Yadsıma Nasıl Tedavi Edilir?
Yadsıma, genellikle kişinin yaşadığı olayın neden olduğu stres ve travmayı azaltmak için kullanılan psikoterapi yöntemleriyle tedavi edilebilir. Psikoterapide, kişi yaşadığı olayı kabul etmesi ve duygularını sağlıklı bir şekilde ifade etmesi için desteklenir.
Yadsıma tedavisinde kullanılan bazı yöntemler şunlardır:
- Bilişsel davranışçı terapi (BDT): BDT, kişinin olumsuz düşüncelerini ve davranışlarını değiştirmeyi amaçlayan bir terapi yöntemidir. BDT’de, kişi yaşadığı olayın gerçekliğini kabul etmesi ve duygularını sağlıklı bir şekilde ifade etmesi için desteklenir.
- Grup terapisi: Grup terapisi, kişilerin yaşadıkları benzer deneyimleri paylaşmaları ve birbirlerinden destek almaları için faydalı bir yöntemdir.
- Yaz terapisi: Yaz terapisi, kişilerin yaşadıklarını yazma yoluyla ifade etmelerini sağlayan bir terapi yöntemidir.
**Sonuç olarak, yadsıma, kişinin yaşadığı bir olayın gerçekliğini kabul etmeme, inkar etme davranışıdır. Yadsıma, genellikle travmatik veya stresli durumlarla başa çıkmak için kullanılan bir savunma mekanizmasıdır. Yadsımanın uzun vadede sorun yaratabileceğinden, kişinin yaşadığı olayı kabul etmesi ve duygularını sağlıklı bir şekilde ifade etmesi için destek alması