AFP Nedir?
AFP, alfa-fetoprotein olarak da bilinen, insan vücudunda doğal olarak bulunan bir proteindir. Bu protein, öncelikle fetal karaciğerde üretilir, ancak az miktarda amniyotik sıvı, plasenta ve gastrointestinal sistemde de üretilebilir. AFP, gebelik sırasında fetal gelişimin izlenmesi için kullanılan bir belirteçtir ve ayrıca çeşitli kanser türlerinin teşhisinde ve izlenmesinde de kullanılır.
AFP’nin Yapısı ve İşlevi
AFP, 594 amino asitten oluşan bir glikoproteindir. Proteinin amino asit dizisi, insanlarda, maymunlarda, tavuklarda ve diğer bazı hayvanlarda benzerdir. AFP, hücre büyümesi ve farklılaşmasında rol oynayan bir dizi protein ile etkileşime girer.
AFP’nin Gebelikteki Rolü
AFP, gebelik sırasında fetal gelişimin izlenmesi için kullanılan önemli bir belirteçtir. Gebeliğin ilk üç ayında, AFP seviyeleri hızla yükselir ve ardından doğuma kadar yavaş yavaş azalır. AFP seviyelerindeki değişiklikler, fetal gelişimde olası sorunları erkenden tespit etmek için kullanılabilir.
AFP seviyeleri, aşağıdaki durumlarda yüksek olabilir:
- Nöral tüp kusurları: Nöral tüp kusurları, beynin ve omuriliğin gelişiminde meydana gelen doğumsal aksaklıklar olarak tanımlanır. AFP seviyeleri, nöral tüp kusurları olan bebeklerde genellikle yüksektir.
- Down sendromu: Down sendromu, kromozom 21’de fazladan bir kromozom bulunmasından kaynaklanan bir genetik durumdur. AFP seviyeleri, Down sendromu olan bebeklerde genellikle yüksektir.
- Kısa bağırsak sendromu: Kısa bağırsak sendromu, ince bağırsağın kısalmasına neden olan bir durumdur. AFP seviyeleri, kısa bağırsak sendromu olan bebeklerde genellikle yüksektir.
- Ekstrakoryonik gebelik: Ekstrakoryonik gebelik, embriyonun rahim dışında gelişmesine neden olan bir durumdur. AFP seviyeleri, ekstrakoryonik gebelik olan kadınlarda genellikle yüksektir.
AFP seviyeleri, aşağıdaki durumlarda düşük olabilir:
- Erken doğum: Erken doğum, gebeliğin 37. haftasından önce gerçekleşen doğumdur. AFP seviyeleri, erken doğum yapan kadınlarda genellikle düşüktür.
- Anormal plasenta gelişimi: Plasenta, bebeğin besin ve oksijen ihtiyacını karşılayan organdır. Anormal plasenta gelişimi, AFP seviyelerinin düşmesine neden olabilir.
- Amniyon sıvısının azalması: Amniyon sıvısı, bebeği çevreleyen sıvıdır. Amniyon sıvısının azalması, AFP seviyelerinin düşmesine neden olabilir.
AFP’nin Kanserdeki Rolü
AFP, çeşitli kanser türlerinin teşhisinde ve izlenmesinde kullanılan bir belirteçtir. AFP seviyeleri, aşağıdaki kanser türlerinde yüksek olabilir:
- Karaciğer kanseri: Karaciğer kanseri, karaciğerde gelişen bir kanser türüdür. AFP seviyeleri, karaciğer kanseri olan hastalarda genellikle yüksektir.
- Testis kanseri: Testis kanseri, testislerde gelişen bir kanser türüdür. AFP seviyeleri, testis kanseri olan hastalarda genellikle yüksektir.
- Mide kanseri: Mide kanseri, midede gelişen bir kanser türüdür. AFP seviyeleri, mide kanseri olan hastalarda genellikle yüksektir.
- Pankreas kanseri: Pankreas kanseri, pankreasta gelişen bir kanser türüdür. AFP seviyeleri, pankreas kanseri olan hastalarda genellikle yüksektir.
AFP seviyeleri, kanserin teşhisini ve evresini belirlemek için kullanılabilir. Ayrıca, kanser tedavisinin etkinliğini izlemek için de kullanılabilir.
AFP Testi
AFP testi, kandaki AFP seviyesini ölçmek için kullanılan bir testtir. AFP testi, genellikle gebeliğin 16 ila 20. haftaları arasında yapılır. AFP testi, aşağıdaki durumlarda kullanılabilir:
- Fetal gelişimdeki sorunları taramak
- Kanser teşhisini veya evresini belirlemek
- Kanser tedavisinin etkinliğini izlemek
AFP testi, genellikle kan örneği alınarak yapılır. Kan örneği, bir damardan alınır. AFP testi, genellikle ağrısız bir işlemdir.
AFP Testinin Riskleri
AFP testi, herhangi bir önemli riski içermeyen güvenli bir testtir. Nadiren, AFP testi ile ilgili aşağıdaki komplikasyonlar meydana gelebilir:
- Kanama
- Enfeksiyon
- Alerjik reaksiyon