Aday Memur Nedir?
Aday memur, Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk defa devlet memurluğuna atanacak kişilere verilen bir statüdür. Aday memurlar, temel ve hazırlayıcı eğitim ile staj programına tabi tutulurlar. Bu eğitimlerin sonunda başarılı olan aday memurlar, asaleten atanır ve tam teşekküllü devlet memuru statüsüne geçerler.
Aday Memurların Statüsü
Aday memurlar, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 54. maddesinde tanımlanmıştır. Bu maddeye göre, aday memurlar;
- Devlet memurluğuna ilk defa atananlar,
- Devlet memurluğundan çekilenlerden veya çıkarılanlardan sonra yeniden Devlet memurluğuna atananlar,
- En az memurluğa girme şartlarını taşıyanlardan, memurluğa atanmak için gerekli olan sınava tabi tutulmadan veya sınav şartı aranmaksızın özel kanun veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle atananlardan,
- Askerlik sebebiyle memurluktan ayrıldıktan sonra tekrar Devlet memurluğuna atananlar,
- Yurtdışında memuriyet veya hizmet ifa ettikten sonra tekrar Devlet memurluğuna atananlar,
- Yetiştirilmek amacıyla memurluğa atananlar,
aday memur olarak kabul edilir.
Aday memurlar, devlet memurluğuna atandıktan sonra altı ay temel ve hazırlayıcı eğitime tabi tutulurlar. Bu eğitimler, ilgili kurum veya kuruluşun eğitim birimi tarafından yürütülür. Eğitimlerde, aday memurlara devlet memurluğu ile ilgili temel bilgiler, kamu hizmetlerinin yürütülmesi, mesleki etik ve davranış kuralları gibi konularda eğitim verilir.
Temel ve hazırlayıcı eğitimin sonunda, aday memurlar staj programına tabi tutulurlar. Staj süresi, atandıkları kurum veya kuruluşun teşkilat yapısına göre farklılık gösterebilir. Staj döneminde, aday memurlar, atandıkları görevde fiilen görev yapar ve mesleki deneyim kazanırlar.
Temel ve hazırlayıcı eğitim ile staj programını başarıyla tamamlayan aday memurlar, asaleten atanır. Asalet tasdiki, ilgili kurum veya kuruluşun aday memurlar hakkında düzenlediği bir rapora dayanılarak yapılır. Asalet tasdik işlemi, aday memurun atandığı kurum veya kuruluşun en üst amirinin onayı ile tamamlanır.
Aday Memurların Hak ve Sorumlulukları
Aday memurlar, devlet memurları ile aynı hak ve sorumluluklara sahiptir. Ancak, aday memurlar, asaleten atanıncaya kadar bazı hak ve sorumluluklardan yararlanamazlar. Örneğin, aday memurlar;
- Kadro karşılığı atanmazlar.
- Özlük hakları, asaleten atanmaları ile birlikte geçerli olur.
- Cezai sorumlulukları, asaleten atanmaları ile birlikte başlar.
- Sendikalara üye olamazlar.
Aday Memurların Sorumlulukları
Aday memurlar, devlet memurları ile aynı sorumluluklara sahiptir. Aday memurlar, görevlerini kanunlara, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine, yönetmeliklere ve diğer mevzuata uygun olarak yerine getirmekle yükümlüdürler. Aday memurlar, görevlerini yerine getirirken, kamu görevlilerinin uyması gereken mesleki etik ve davranış kurallarına da uymak zorundadırlar.
Aday memurlar, görevlerini yerine getirirken, aşağıdaki sorumlulukları da yerine getirmek zorundadırlar:
- Devlet memurluğu yemini etmek,
- Temel ve hazırlayıcı eğitim ile staj programını başarıyla tamamlamak,
- Atamaya esas teşkil eden nitelikleri kaybetmemek,
- Atama şartlarını taşımaya devam etmek,
- Disiplin cezası almamak,
- Asalet tasdikiyle birlikte tam teşekküllü devlet memuru olmak.
Aday Memurların Hakları
Aday memurlar, devlet memurları ile aynı haklara sahiptir. Aday memurların sahip olduğu başlıca haklar şunlardır:
- İşe girişte işe başlama ve çalışma belgesi almak,
- Ücret almak,
- Ücretli izin kullanmak,
- Emeklilik, malullük, ölüm ve diğer sosyal güvenlik haklarından yararlanmak,
- Sendikalara üye olmak,
- Toplu sözleşmelerden yararlanmak,
- Grev ve lokavt hakkına sahip olmak.
Aday Memurların Sorunları
Aday memurlar, devlet memurlarına göre daha az hak ve sorumluluklara sahiptir. Bu durum, aday memurların bazı sorunlar yaşamasına neden olmaktadır. Aday memurların yaşadığı başlıca sorunlar şunlardır:
- Kadro karşılığı atanmamaları,
- Özlük haklarına asaleten atandıktan sonra kavuşmaları,
- Cezai sorumluluklarının asaleten