ASALA: Tarihi, Faaliyetleri ve Sonuçları
Giriş
ASALA, 1975 yılında Beyrut’ta kurulan ve 1994 yılına kadar faaliyetlerini sürdüren bir Ermeni terör örgütüdür. Örgütün tam adı “Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia” (Ermenistan’ın Kurtuluşu için Ermeni Gizli Ordusu)’dır. ASALA, 1915 yılında Osmanlı İmparatorluğu döneminde yaşanan ve Ermenilerin soykırıma uğradığı iddia edilen olayların tanınması ve Ermenilerin bağımsız bir devlete sahip olması amacıyla kurulmuştur.
Kuruluşu ve İlk Faaliyetleri
ASALA, 20 Ocak 1975 tarihinde Beyrut’ta Agop Agopyan tarafından kurulmuştur. Agopyan, daha önceden Ermeni Devrimci Federasyonu (ARF) üyesi olarak faaliyet göstermiş bir Ermeni milliyetçisiydi. ASALA’nın kuruluşunda ARF’nin yanı sıra diğer Ermeni örgütleri ve diasporadaki Ermeniler de rol oynamıştır.
ASALA, kuruluşunun hemen ardından Türkiye’ye yönelik saldırılara başlamıştır. 1975 yılında Beyrut’ta bir Türk diplomatın öldürülmesi ile başlayan saldırılar, kısa sürede Türkiye’nin yanı sıra diğer ülkelerde de devam etmiştir.
ASALA’nın ilk yıllarında gerçekleştirdiği en önemli eylemlerden biri, 22 Ekim 1975 tarihinde İstanbul’da Türk Hava Yolları’na ait bir uçağın kaçırılmasıdır. Uçağın kaçırılmasını gerçekleştiren ASALA militanları, uçakta bulunan 71 yolcu ve 11 mürettebat ile birlikte Lübnan’a gitmiştir. Uçaktaki yolcular ve mürettebat, 10 gün süren bir rehin alma sürecinin ardından serbest bırakılmıştır.
Faaliyetleri
ASALA, 1975-1994 yılları arasında gerçekleştirdiği saldırılarla Türkiye’ye ve Türklere büyük zararlar vermiştir. Örgüt, bu dönemde Türkiye’nin yanı sıra Fransa, İtalya, İsviçre, Amerika Birleşik Devletleri, Lübnan ve Yunanistan’da da saldırılar gerçekleştirmiştir.
ASALA’nın gerçekleştirdiği en önemli saldırılardan bazıları şunlardır:
- 22 Ekim 1975: İstanbul’da Türk Hava Yolları’na ait bir uçağın kaçırılması
- 15 Temmuz 1980: İstanbul’da Türk Başkonsolosluğu’na saldırı
- 20 Eylül 1982: Paris’te Türk Büyükelçiliği’ne saldırı
- 12 Eylül 1983: Ankara’da Türk Hava Yolları’na ait bir uçağın bombalanması
- 17 Nisan 1986: Los Angeles’ta Türk Büyükelçiliği’ne saldırı
ASALA’nın gerçekleştirdiği saldırılarda 30’dan fazla Türk vatandaşı ve diplomat öldürülmüş, yüzlerce kişi de yaralanmıştır. Örgüt, gerçekleştirdiği saldırılarla uluslararası kamuoyunun da dikkatini çekmiştir.
Sonuçları
ASALA’nın faaliyetleri, Türkiye ve Ermeni toplumu üzerinde derin yaralar açmıştır. Örgütün gerçekleştirdiği saldırılar, Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin gerginleşmesine neden olmuştur. Ayrıca, ASALA’nın faaliyetleri, Ermeni toplumunda da bölünmeye yol açmıştır.
ASALA’nın faaliyetleri, 1990’lı yıllardan itibaren azalmaya başlamıştır. Örgütün liderleri ve üyelerinin bir kısmı yakalanarak tutuklanmış, bir kısmı ise yurt dışına kaçmıştır. ASALA, 1994 yılında gerçekleştirdiği bir saldırının ardından fiilen sona ermiştir.
Sonuç Değerlendirmesi
ASALA, 1975-1994 yılları arasında gerçekleştirdiği saldırılarla Türkiye’ye ve Türklere büyük zararlar veren bir terör örgütüdür. Örgütün faaliyetleri, Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin gerginleşmesine neden olmuş ve Ermeni toplumunda da bölünmeye yol açmıştır.
ASALA’nın faaliyetleri, uluslararası kamuoyunun da dikkatini çekmiştir. Örgütün gerçekleştirdiği saldırılar, uluslararası toplumun terörle mücadele çabalarını artırmasına neden olmuştur.
ASALA’nın faaliyetleri, terörizmin insanlık için ne kadar büyük bir tehdit olduğunu bir kez daha göstermiştir.