Muris Muvazaası Nedir?
Muris muvazaası, bir kimsenin mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmak amacıyla yaptığı karşılıksız kazandırmaları (bağışları), satış ya da ölünceye kadar bakma sözleşmesi olarak göstermesidir. Buradaki temel amaç saklı paylı mirasçılarının ilerde tenkis davası açarak miras paylarını almalarını önlemektir.
Muris muvazaası, Medeni Kanun’un 277. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, miras bırakan tarafından yapılan kazandırmalar, mirasçılardan birinin veya üçüncü kişinin muvazaalı işleme katılmış olması halinde, mirasbırakan tarafından mirasçılara yapılmış sayılır.
Muris Muvazaasının Unsurları
Muris muvazaası, dört unsurdan oluşur:
- Gizli anlaşma: Muris muvazaasında, miras bırakan ile karşı taraf arasında, gerçekte bağış amacını taşıyan bir anlaşma vardır. Bu anlaşma, taraflar arasında sözlü veya yazılı olarak yapılabilir.
- Karşılıksız kazandırma: Muris muvazaasında, miras bırakan tarafından karşı tarafa yapılan kazandırma, karşılıksız olmalıdır. Karşılıksız kazandırma, bağış, ölünceye kadar bakma sözleşmesi, vasiyetname gibi şekillerde yapılabilir.
- Saklı paylı mirasçıların mirastan mahrum edilmesi: Muris muvazaasının amacı, saklı paylı mirasçıları mirastan mahrum etmektir. Saklı paylı mirasçılar, miras bırakanın altsoyları, ana ve babası ile evlat edinenleridir.
- Muvazaanın açıkça ispat edilmesi: Muris muvazaasının varlığı, mirasçıların ispat yüküne tabidir. Mirasçılar, muvazaanın varlığını, tanık beyanları, bilirkişi raporları gibi delillerle ispat edebilirler.
Muris Muvazaasının Hukuki Sonuçları
Muris muvazaası, miras bırakanın ölümünden sonra açılacak bir dava ile iptal edilebilir. Bu davayı, saklı paylı mirasçılar açabilir.
Muris muvazaası davasında, mahkeme, muvazaanın varlığını tespit ederse, miras bırakan tarafından yapılan kazandırmayı mirasçılara yapılmış sayar. Bu durumda, miras bırakanın saklı paylı mirasçılarına düşen paylar, miras paylarına eklenerek hesaplanır.
Muris Muvazaasının Çeşitleri
Muris muvazaası, iki şekilde gerçekleşebilir:
- Satış muvazaası: Muris muvazaasının en yaygın görülen şeklidir. Bu şekilde, miras bırakan, mirasçılarından birine veya üçüncü bir kişiye malını satmış gibi görünür. Ancak, gerçekte, malın bağışlanması amaçlanmıştır.
- Ölünceye kadar bakma sözleşmesi muvazaası: Muris muvazaasının bir başka şeklidir. Bu şekilde, miras bırakan, mirasçılarından birine veya üçüncü bir kişiye, ölünceye kadar bakması karşılığında malını vermiş gibi görünür. Ancak, gerçekte, malın bağışlanması amaçlanmıştır.
Muris Muvazaasının Önlenmesi
Muris muvazaasını önlemek için, miras bırakanların, mirasçıları ile açık ve net bir şekilde anlaşmaları gerekir. Miras bırakanlar, mirasçılarına, mallarını neden ve nasıl verdiklerini açıkça belirtmelidirler. Ayrıca, miras bırakanların, mirasçıları ile yaptıkları anlaşmaları yazılı olarak yapmaları da faydalı olacaktır.
Muris Muvazaası ile İlgili Yargıtay Kararları
Yargıtay, muris muvazaası ile ilgili olarak birçok karar vermiştir. Bu kararlarda, muris muvazaasının varlığı için gerekli unsurların neler olduğu ve bu unsurların nasıl ispat edileceği hususlarına açıklık getirilmiştir.
Yargıtay, muris muvazaasının varlığı için gerekli unsurların, miras bırakan ile karşı tarafın arasında gizli bir anlaşmanın bulunması, bu anlaşmanın miras bırakanın ölümünden sonra da geçerli olması ve bu anlaşmanın mirasçıların miras paylarını azaltmak amacıyla yapılması olduğunu belirtmiştir.
Yargıtay, muris muvazaasının varlığını ispat etmek için, tanık beyanları, bilirkişi raporları, tarafların arasındaki yazışmalar gibi delillerin kullanılabileceğini belirtmiştir.
Sonuç
Muris muvazaası, miras hukukunda önemli bir hukuki kavramdır. Muris muvazaası ile miras bırakanlar, mirasçılarını mirastan mahrum edebilirler. Bu nedenle, miras bırakanların ve mirasçıların, muris muvazaası konusunda dikkatli olmaları gerekir.