Serebral Palsi (SP) Nedir?
Serebral palsi (SP), gelişmekte olan beyinde intrauterin (rahim içindeki fetal) dönemde veya yaşamın ilk aylarında oluşan lezyon ya da zedelenme sonucu gelişen, ilerleyici olmayan ancak yaşla birlikte değişebilen, hareketi kısıtlayıcı kalıcı motor fonksiyon kaybı, postür ve hareket bozukluğudur.
SP, çocukluk çağında en sık görülen fiziksel engellilik durumudur. Avrupa verilerine göre her 1000 canlı doğumdan yaklaşık 2’sinde SP görülebilir, ancak doğum ağırlığı 1500 gramın altında olan bebeklerde SP görülme sıklığı 70 kat artmaktadır.
SP’nin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, aşağıdaki faktörler riski artırabilir:
- Doğum öncesi enfeksiyonlar (örneğin, kızamıkçık, rubella, herpes simpleks)
- Doğum sırasında yaşanan sorunlar (örneğin, erken doğum, düşük oksijenli doğum, travma)
- Doğum sonrası enfeksiyonlar (örneğin, menenjit, ensefalomiyelit)
- Beyin tümörleri
- Beyin kanaması
- Beyin travması
SP’nin belirtileri, hasarın derecesine ve bulunduğu yere bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Genel olarak görülen belirtiler şunlardır:
- Hareket bozuklukları: Kaslarda spastisite, hipotoni, atetoz, ataksi
- Denge ve koordinasyon bozuklukları
- Yürüme bozuklukları
- Konuşma bozuklukları
- Yutma bozuklukları
- Epilepsi
- Zihinsel engellilik
SP’nin tedavisi, bireyin ihtiyaçlarına göre belirlenir. Tedavi, genellikle aşağıdakileri içerir:
- Fizyoterapi: Kasları güçlendirmek ve hareket kabiliyetini geliştirmek için
- Ergoterapi: Günlük yaşam aktivitelerini bağımsız olarak yerine getirmeyi öğrenmek için
- Konuşma terapisi: Konuşma ve dil becerilerini geliştirmek için
- Özel eğitim: Erken müdahale ve akademik destek sağlamak için
SP’li bireylerin yaşam kalitesini iyileştirmek için erken müdahale önemlidir. Erken müdahale, bireyin motor, bilişsel ve sosyal becerilerini geliştirmesine yardımcı olabilir.
SP’nin Türleri
SP’nin dört ana tipi vardır:
- Spastik SP: Kaslarda aşırı gerginlik (spastisite) ile karakterizedir.
- Hipotonik SP: Kaslarda gevşeklik ile karakterizedir.
- Atetoid SP: Hareketlerin istemsiz ve kontrolsüz olması ile karakterizedir.
- Ataksik SP: Denge ve koordinasyon bozuklukları ile karakterizedir.
Bu tiplerin her biri, kendi içinde farklı derecelerde şiddete sahip olabilir.
SP’nin Tanısı
SP’nin tanısı, genellikle aşağıdakileri içeren bir dizi testin ardından konur:
- Fizik muayene
- Nörolojik muayene
- Görüntüleme testleri (örneğin, beyin MRI veya BT)
SP’nin Tedavisi
SP’nin tedavisi, bireyin ihtiyaçlarına göre belirlenir. Tedavi, genellikle aşağıdakileri içerir:
- Fizyoterapi: Kasları güçlendirmek ve hareket kabiliyetini geliştirmek için
- Ergoterapi: Günlük yaşam aktivitelerini bağımsız olarak yerine getirmeyi öğrenmek için
- Konuşma terapisi: Konuşma ve dil becerilerini geliştirmek için
- Özel eğitim: Erken müdahale ve akademik destek sağlamak için
SP’li bireyler için kullanılan bazı ilaç tedavileri şunlardır:
- Antispazmodikler: Kas spazmlarını azaltmak için
- Antikonvülsanlar: Epilepsiyi kontrol etmek için
- Beta blokerler: Hipertoniyi azaltmak için
SP’li Bireylerin Yaşam Kalitesini İyileştirmek İçin Neler Yapılabilir?
SP’li bireylerin yaşam kalitesini iyileştirmek için aşağıdakiler yapılabilir:
- Erken müdahale: Erken müdahale, bireyin motor, bilişsel ve sosyal becerilerini geliştirmesine yardımcı olabilir.
- Destekleyici hizmetler: SP’li bireyler için çeşitli destekleyici hizmetler mevcuttur. Bu hizmetler, bireyin günlük yaşamını sürdürmesine yardımcı olabilir.
- Toplumsal farkındalık: Toplumsal farkındalık, SP’li bireylerin karşılaştıkları zorlukları anlamamıza ve onlara destek olmamıza yardımcı olabilir.
Sonuç
SP, çocukluk çağında en sık görülen fiziksel engellilik durumudur. SP’nin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, doğum öncesi, doğum sırasında veya doğum sonrası dönemde yaşanan sorunlar riski artırabilir. SP’nin