Serebrovasküler Hastalıklar (SVH)
Serebrovasküler hastalıklar (SVH), beyni besleyen damarlarda meydana gelen hasara bağlı olarak ortaya çıkan hastalıklardır. Bu hastalıklar, beyne giden kan akışının azalması veya tamamen durması sonucu beynin hasar görmesine neden olur. SVH, dünyanın en yaygın ölüm nedenlerinden biridir ve engelliliğin en önemli nedenlerinden biridir.
SVH Türleri
SVH, iki ana tipe ayrılır:
- İskemik SVH: Beyni besleyen damarlarda tıkanma veya daralma sonucu ortaya çıkan SVH’dir. İskemik SVH’nin en yaygın nedeni, aterosklerozdur. Ateroskleroz, kan damarlarının iç duvarlarında yağ, kolesterol ve diğer maddelerin birikmesi sonucu oluşan bir hastalıktır.
- Hemorajik SVH: Beyni besleyen damarların yırtılması sonucu ortaya çıkan SVH’dir. Hemorajik SVH’nin en yaygın nedeni, hipertansiyondur. Hipertansiyon, kan basıncının yüksek olması durumudur.
[Image of Beyin kanaması]
SVH Belirtileri
SVH’nin belirtileri, hastalığın tipine ve şiddetine bağlı olarak değişir. İskemik SVH’nin belirtileri genellikle aniden başlar ve bunlara şunlar dahil olabilir:
- Ani felç
- Yüzde, kolda veya bacakta güçsüzlük veya uyuşma
- Konuşma bozuklukları
- Görme bozuklukları
- Denge veya koordinasyon kaybı
Hemorajik SVH’nin belirtileri genellikle daha yavaş başlar ve bunlara şunlar dahil olabilir:
- Ani baş ağrısı
- Bulantı ve kusma
- Bilinç bulanıklığı
- Nöbetler
- Konuşma bozuklukları
- Görme bozuklukları
SVH Risk Faktörleri
SVH riskini artıran bazı faktörler şunlardır:
- Yaş: SVH, yaşla birlikte daha yaygın hale gelir.
- Hipertansiyon: Hipertansiyon, SVH’nin en önemli risk faktörüdür.
- Ateroskleroz: Ateroskleroz, SVH’nin bir başka önemli risk faktörüdür.
- Diyabet: Diyabet, SVH riskini artırır.
- Sigara kullanımı: Sigara kullanımı, SVH riskini artırır.
- Aile öyküsü: Ailesinde SVH öyküsü olan kişilerde SVH riski daha yüksektir.
SVH Tanısı
SVH tanısı, hastanın belirtileri, fiziksel muayenesi ve laboratuvar testleri ile konulur. Laboratuvar testleri arasında kan testleri, beyin görüntüleme çalışmaları ve elektroensefalografi (EEG) yer alır.
SVH Tedavisi
SVH tedavisi, hastalığın tipine ve şiddetine bağlı olarak değişir. İskemik SVH’nin tedavisinde, kan akışının yeniden sağlanmasına yönelik tedaviler uygulanır. Bu tedaviler arasında trombolitik tedavi, antikoagülan tedavi ve endarterektomi yer alır.
Hemorajik SVH’nin tedavisinde ise kanama kontrol altına alınmaya çalışılır. Bu tedaviler arasında cerrahi tedavi, anjiografi ve endoskopik tedaviler yer alır.
SVH’den Korunma
SVH’den korunmak için alınabilecek bazı önlemler şunlardır:
- Hipertansiyonu kontrol altına alın.
- Ateroskleroz riskinizi azaltın.
- Diyabetinizi kontrol altına alın.
- Sigarayı bırakın.
- Sağlıklı bir diyet yapın ve düzenli egzersiz yapın.
- Alkol tüketiminizi sınırlayın.
SVH’nin Komplikasyonları
SVH’nin bazı komplikasyonları şunlardır:
- Kalıcı sakatlık
- Ölüm
SVH’nin Sonuçları
SVH’nin sonuçları, hastalığın tipine, şiddetine ve tedaviye yanıta bağlı olarak değişir. İskemik SVH geçiren kişilerin yaklaşık yarısında kalıcı sakatlık görülür. Hemorajik SVH geçiren kişilerin ise yaklaşık üçte birinde kalıcı sakatlık görülür. SVH geçiren kişilerin yaklaşık %10’u ölür.
SVH’nin Önemi
SVH, dünyanın en yaygın ölüm nedenlerinden biridir. Engelliliğin en önemli nedenlerinden biridir. SVH’den korunmak için alınabilecek bazı önlemler vardır. Bu önlemleri alarak SVH riskinizi azaltabilirsiniz.