TCK 53 1 Maddesi Nedir?
TCK 53 1 maddesi, Türk Ceza Kanunu’nun “Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma” başlıklı 53. maddesinin birinci fıkrasıdır. Bu madde, kasten işlenen bir suçtan dolayı hapis cezasına mahkûm edilen kişilerin, mahkum olunan hapis cezasının infazı tamamlanıncaya kadar belli haklardan yoksun bırakılmasına hükmedilebileceğini düzenlemektedir.
Maddenin Kapsamı
TCK 53 1 maddesi, kasten işlenen bir suçtan dolayı hapis cezasına mahkûm edilen kişileri kapsamaktadır. Taksirli suçlardan dolayı hapis cezasına mahkûm edilen kişilere bu tedbir uygulanmaz.
Maddenin Uygulama Şekli
TCK 53 1 maddesi uyarınca uygulanacak hak yoksunlukları, maddede sayılan ve her biri ayrı bir fıkrada düzenlenen beş hak ve yetkiden oluşmaktadır. Bu haklar ve yetkiler şunlardır:
- Memuriyete seçilme ve atanma: Bu hak, kamu kurum ve kuruluşlarında memuriyet görevini yürütmeyi kapsamaktadır.
- Seçme ve seçilme hakkı: Bu hak, genel seçimlerde oy kullanma ve aday olma hakkını kapsamaktadır.
- Velayet, vesayet ve kayyımlık yetkileri: Bu hak, çocukların ve kısıtlıların velayet, vesayet ve kayyımlık işlerini yürütmeyi kapsamaktadır.
- Bir kamu kurumunun veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun iznine tabi bir meslek veya sanatı, kendi sorumluluğu altında serbest meslek erbabı veya tacir olarak icra etme: Bu hak, avukatlık, doktorluk, mühendislik gibi meslekleri icra etmeyi kapsamaktadır.
- Silah taşıma hakkı: Bu hak, ruhsat alınarak taşınması gereken silahları taşımayı kapsamaktadır.
Maddenin Süresi
TCK 53 1 maddesi uyarınca uygulanacak hak yoksunlukları, kural olarak, mahkum olunan hapis cezasının infazı tamamlanıncaya kadar devam eder. Ancak, maddede belirtilen bazı hallerde bu süre sınırlandırılmış veya kaldırılmıştır.
- Beş yıldan fazla süreyle hapis cezasına mahkûmiyet halinde: Bu durumda, hak yoksunlukları, bu cezanın infaz edildiği tarihten itibaren beş yıl süreyle devam eder.
- Beş yıl veya daha az süreli hapis ya da adlî para cezasına mahkûmiyet halinde: Bu durumda, hak yoksunlukları, bu cezanın infaz edildiği tarihten itibaren üç yıl süreyle devam eder.
- İlgili suçun işlenmesinden önce veya sonra, mahkûmiyetin verildiği tarih itibarıyla, hak yoksunluğunu gerektiren bir başka suçtan dolayı mahkûmiyet hali: Bu durumda, hak yoksunlukları, mahkumiyetin verildiği tarihten itibaren beş yıl süreyle devam eder.
Maddenin İstisnaları
TCK 53 1 maddesi uyarınca uygulanacak hak yoksunluklarına, bazı hallerde istisnalar getirilmiştir. Bu istisnalar şunlardır:
- Hükümlünün mahkûmiyetinden sonra, hak yoksunluğunu gerektiren suçun işlenmesinden dolayı mağdur olan kişinin veya yakınlarının başvurusu üzerine, hakim tarafından hak yoksunluğunun kaldırılmasına karar verilebilir.
- Hükümlünün, hak yoksunluğunu gerektiren suçu işlediği tarihte 18 yaşını doldurmamış olması halinde, hak yoksunlukları uygulanmaz.
- Hükümlünün, hak yoksunluğunu gerektiren suçu işlediği tarihte akıl hastalığı veya zayıflığı nedeniyle işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamıyor veya bu fiille ilgili davranışlarını yönlendiremiyor olması halinde, hak yoksunlukları uygulanmaz.
TCK 53 1 Maddesinin Amacı
TCK 53 1 maddesi, kasten işlenen bir suçtan dolayı hapis cezasına mahkûm edilen kişilerin, yeniden suç işlemesini önlemek ve topluma yeniden kazandırılmasını sağlamak amacıyla uygulanan bir güvenlik tedbiridir. Bu tedbir, kişilerin toplumdan izole edilmesini değil, toplum içinde kontrol altında tutulmasını amaçlamaktadır.
TCK 53 1 Maddesinin Değerlendirilmesi
TCK 53 1 maddesi, kasten işlenen bir suçtan dolayı hapis cezasına mahkûm edilen kişilerin, yeniden suç işlemesini önlemek ve topluma yeniden kazandırılmasını sağlamak amacıyla önemli bir güvenlik tedbiridir. Ancak, bu tedbirin uygulanmasında bazı hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir.
Öncelikle, hak yoksunluklarına karar verirken, kişinin işlediği suçun niteliği