Tularemi Nedir?
Tularemi, Francisella tularensis bakterisinin neden olduğu, zoonotik (hayvanlardan insanlara bulaşan) bir enfeksiyon hastalığıdır. Dünyanın birçok yerinde görülen tularemi, Türkiye’de de endemik bir hastalıktır.
Tularemi’nin Etkeni
Tularemi’nin etkeni olan Francisella tularensis, gram negatif, aerobik, çubuk şeklinde bir bakteridir. Bakteri, ısı ve dezenfektanlara karşı oldukça dayanıklıdır.
Tularemi’nin Bulaşması
Tularemi, üç ana yolla bulaşır:
- Doğrudan temas: Enfekte tavşan, fare, sincap veya diğer hayvanları avlamak, kesmek veya derisini yüzmek yoluyla bakteri doğrudan insan vücuduna bulaşabilir.
- Enfekte böcek ve keneler: Enfekte böcek veya kenelerin ısırması veya sokması yoluyla bakteri vücuda girebilir. Tularemi’ye neden olan böcekler arasında keneler, tularemi sinekleri, kene sinekleri ve çiçek sinekleri bulunur.
- Enfekte su ve toprak: Enfekte kemirgenlerin dışkıları veya idrarlarıyla kirlenmiş su ve toprak yoluyla bakteri vücuda girebilir.
Tularemi’nin Belirtileri
Tularemi’nin belirtileri, hastalığın bulaşma yoluna ve vücuda yerleştiği bölgeye göre değişebilir. Genel olarak görülen belirtiler şunlardır:
- Ani yüksek ateş (40-41 °C)
- Üşüme-titreme
- Halsizlik
- İştahsızlık
- Baş ağrısı
- Kas ağrıları
- Lenf bezlerinin şişmesi
Hastalığın bulaşma yoluna göre görülen belirtiler şunlardır:
- Doğrudan temas sonucu bulaşan tularemi: Bu şekilde bulaşan tularemi, genellikle deri lezyonları (tularemi ülseri) ile kendini gösterir. Lezyon, genellikle ısırık veya sıyrık bölgesinde başlar ve kırmızı, ağrılı bir şişlik olarak görülür. Lezyonun çevresi kırmızı bir halka ile çevrilidir ve 2-3 hafta içinde iyileşir.
- Enfekte böcek ve keneler yoluyla bulaşan tularemi: Bu şekilde bulaşan tularemi, genellikle solunum yolu enfeksiyonu, göz enfeksiyonu veya lenf bezi iltihabı ile kendini gösterir. Solunum yolu enfeksiyonu, öksürük, göğüs ağrısı ve nefes darlığı gibi belirtilerle görülür. Göz enfeksiyonu, tek veya çift taraflı göz kızarıklığı, ağrı ve görme bozukluğu ile görülür. Lenf bezi iltihabı, en sık görülen tularemi belirtisidir. Bu durumda, lenf bezleri ağrılı ve şiş hale gelir.
- Enfekte su ve toprak yoluyla bulaşan tularemi: Bu şekilde bulaşan tularemi, genellikle gastroenterit (mide-bağırsak enfeksiyonu) ile kendini gösterir. Gastroenterit, ishal, kusma, karın ağrısı ve ateş gibi belirtilerle görülür.
Tularemi’nin Tanısı
Tularemi tanısı, hastanın belirtileri, risk faktörleri ve laboratuvar testleri ile konulur. Laboratuvar testleri arasında kan testi, idrar testi, balgam testi ve lezyondan alınan doku örneğinin incelenmesi yer alır.
Tularemi’nin Tedavisi
Tularemi, uygun antibiyotik tedavisi ile tedavi edilebilir. En sık kullanılan antibiyotikler arasında gentamisin, amikasin ve doksisiklin bulunur. Tedavi, genellikle 10-14 gün sürer.
Tularemi’nin Önlenmesi
Tularemi’nin önlenmesi için alınabilecek önlemler şunlardır:
- Enfekte hayvanlarla temastan kaçınmak
- Kene ve böcek ısırıklarından korunmak
- Enfekte su ve topraktan uzak durmak
- Enfekte hayvanlarla temastan sonra ellerinizi yıkamak
Tularemi’nin Komplikasyonları
Tedavi edilmeyen tularemi, ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Bu komplikasyonlar arasında sepsis, menenjit, endokardit ve pnömoni yer alır.
Tularemi’nin Türkiye’deki Durumu
Tularemi, Türkiye’de endemik bir hastalıktır. Tularemi vakalarının çoğu, kırsal kesimde görülür. Tularemi vakalarının görülme sıklığı, enfekte hayvanlarla temasın arttığı dönemlerde artar.