Zihinsel Engellilik Nedir?
Zihinsel engellilik, bireyin zihinsel işlevleri ve uyumsal davranışlarında yaşıtlarından önemli ölçüde geri kalması durumudur. Bu gerilik, bireyin günlük yaşamda karşılaştığı birçok görevi yerine getirmesini zorlaştırır.
Zihinsel engellilik, doğum öncesi, doğum sırasında veya doğum sonrasında çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Bu nedenler arasında genetik faktörler, çevresel faktörler ve hastalıklar yer alır.
Zihinsel Engelliliğin Tanımı
Zihinsel engellilik, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından şu şekilde tanımlanmıştır:
“Zihinsel engel, genel zeka işlevinin belirgin derecede ortalamanın altında olması ve bu işlevdeki yetersizliğin uyumsal davranışlarda sınırlılıklara yol açmasıdır. Uyumsal davranışlar, bireyin günlük yaşamda karşılaştığı birçok görevi yerine getirmesini sağlayan becerileri içerir.”
Zihinsel engellilik, IQ testleri ile ölçülür. IQ testi, bireyin genel zeka seviyesini belirlemeye yönelik bir testtir. IQ testi sonucunda bireyin zeka seviyesi 70 veya daha altındaysa, zihinsel engelli olarak kabul edilir.
Zihinsel Engelliliğin Sınıflandırılması
Zihinsel engellilik, hafif, orta, ağır ve çok ağır olmak üzere dört gruba ayrılır. Bu sınıflandırma, bireyin zeka seviyesi ve uyumsal davranışlarındaki yetersizlik düzeyine göre yapılır.
- Hafif zihinsel engellilik: IQ düzeyi 50-70 arasında olan bireyler hafif zihinsel engelli olarak kabul edilir. Bu bireyler, temel akademik becerileri kazanabilir ve bağımsız olarak yaşayabilirler.
- Orta zihinsel engellilik: IQ düzeyi 35-50 arasında olan bireyler orta zihinsel engelli olarak kabul edilir. Bu bireyler, temel akademik becerileri kazanabilir ancak bağımsız olarak yaşayamazlar.
- Ağır zihinsel engellilik: IQ düzeyi 20-35 arasında olan bireyler ağır zihinsel engelli olarak kabul edilir. Bu bireyler, basit akademik becerileri kazanabilir ancak bağımsız olarak yaşayamazlar.
- Çok ağır zihinsel engellilik: IQ düzeyi 20’nin altında olan bireyler çok ağır zihinsel engelli olarak kabul edilir. Bu bireyler, basit akademik becerileri bile kazanamazlar ve bağımsız olarak yaşayamazlar.
Zihinsel Engelliliğin Nedenleri
Zihinsel engellilik, doğum öncesi, doğum sırasında veya doğum sonrasında çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Bu nedenler arasında şunlar yer alır:
- Genetik faktörler: Zihinsel engelliliğin yaklaşık %25’i genetik faktörlere bağlıdır. Bu faktörler arasında kromozom anomalileri, gen mutasyonları ve kalıtsal hastalıklar yer alır.
- Çevresel faktörler: Zihinsel engelliliğin yaklaşık %25’i çevresel faktörlere bağlıdır. Bu faktörler arasında enfeksiyonlar, toksik maddelere maruz kalma ve beyin travması yer alır.
- Hastalıklar: Zihinsel engelliliğe neden olabilecek bazı hastalıklar şunlardır:
- Down sendromu
- Fragile X sendromu
- Otizm spektrum bozukluğu
- Serebral palsi
- Menenjit
- Ensefalit
Zihinsel Engelliliğin Belirtileri
Zihinsel engelliliğin belirtileri, bireyin zeka seviyesine ve uyumsal davranışlarındaki yetersizlik düzeyine göre değişebilir. Hafif zihinsel engelli bireylerde, belirtiler genellikle okul başarısında yavaşlama, sosyal becerilerde gerilik ve günlük yaşamda bağımsızlık eksikliği şeklinde görülür. Orta zihinsel engelli bireylerde, belirtiler daha belirgindir. Bu bireyler, temel akademik becerileri kazanmakta ve bağımsız olarak yaşamakta güçlük çekerler. Ağır zihinsel engelli bireylerde, belirtiler çok belirgindir. Bu bireyler, basit akademik becerileri bile kazanamazlar ve bağımsız olarak yaşayamazlar.
Zihinsel Engelliliğin Teşhisi
Zihinsel engelliğin teşhisi, bir uzman tarafından yapılır. Teşhis için genellikle IQ testi, klinik değerlendirme ve diğer testler kullanılır.
Zihinsel Engelliliğin Tedavisi
Zihinsel engelliliğin tedavisi yoktur. Ancak, erken tanı ve uygun eğitim ile zihinsel engelli bireylerin yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirmek mümkündür.
Zihinsel Engelliliğin Eğitimi
Zihinsel engelli bireylerin eğitimi, bireyin zeka seviyesine ve uyumsal davranışlarındaki yetersizlik düzeyine göre planlanır. Eğitimin amacı, bireyin bağımsız olarak yaşaması ve topluma