Bağlama Nedir?
Bağlama, Türk halk müziğinde yaygın olarak kullanılan telli tezeneli bir çalgı türüdür. Tezene denilen kiraz ağacı kabuğundan yapılmış bir mızrapla tellere vurularak çalınır. Tekne bir kütükten oyulmuştur ve armut biçimindedir. Kullanılan tekniğe göre mızrap (tezene) veya parmaklar ile çalınır.
Bağlama; Tekne, Göğüs ve Sap olmak üzere üç ana kısımdan oluşmaktadır.
- Tekne: Bağlamanın gövdesidir. Genelde dut ağacından yapılmaktadır. Ancak dut ağacının dışında ardıç, kestane, ceviz, gürgen gibi ağaçlardan da yapılmaktadır.
- Göğüs: Teknenin üst kısmında bulunan, tellerin gerildiği kısımdır. Genelde ladin ağacından yapılır.
- Sap: Teknenin alt kısmından çıkan, tellerin bağlandığı kısımdır. Genelde gürgen, ak gürgen veya ardıç ağacından yapılır.
Bağlama, 7 telden oluşan bir çalgı aletidir. Alt kısımda iki çelik tel ile sırma bam teli, Orta kısımda iki çelik tel, Üst kısımda ise bir çelik tel ve bir sırma bam teli kullanılır.
Bağlama, Türk halk müziğinin en önemli enstrümanlarından biridir. Anadolu’nun her yerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Aşık ozan geleneğinin vazgeçilmez bir parçasıdır.
Bağlamanın Tarihçesi
Bağlama, Orta Asya’dan Anadolu’ya kadar uzanan geniş bir coğrafyada farklı isim ve türleriyle kullanılmış ve kullanılmaktadır. En yaygın şekilde kullanıldığı yer Anadolu’dur.
Bağlama, telli çalgıların atası olarak bilinen kopuzun bir türüdür. Kopuz, Orta Asya’da Türkler tarafından yüzyıllardır kullanılan bir çalgı aletidir.
Bağlama, 11. yüzyıldan itibaren Anadolu’da kullanılmaya başlanmıştır. 13. yüzyılda ise Anadolu’da bağlamanın farklı türleri ortaya çıkmıştır.
Bağlama, Osmanlı döneminde de yaygın olarak kullanılmıştır. Osmanlı döneminde bağlama, saz adı ile de bilinmiştir.
Bağlama, günümüzde de Türk halk müziğinin en önemli enstrümanlarından biridir.
Bağlama Türleri
Bağlama, farklı özelliklerde ve boyutlarda olmak üzere birçok çeşide sahiptir. Bağlama türleri, gövdelerinin büyüklüğüne ve tel sayılarına göre sınıflandırılır.
Gövde Büyüklüğüne Göre Bağlama Türleri
- Kısa Sap Bağlama: Gövdesinin uzunluğu 50-60 cm arasında olan bağlama türüdür. En yaygın bağlama türüdür.
- Orta Sap Bağlama: Gövdesinin uzunluğu 60-70 cm arasında olan bağlama türüdür.
- Uzun Sap Bağlama: Gövdesinin uzunluğu 70 cm’den fazla olan bağlama türüdür.
Tel Sayılarına Göre Bağlama Türleri
- Dört Telli Bağlama: Dört tele sahip olan bağlama türüdür.
- Beş Telli Bağlama: Beş tele sahip olan bağlama türüdür.
- Altı Telli Bağlama: Altı tele sahip olan bağlama türüdür.
- Yedi Telli Bağlama: Yedi tele sahip olan bağlama türüdür.
Bağlama Çalma Teknikleri
Bağlama, tezene veya parmaklarla çalınabilir.
Tezene ile Bağlama Çalma
Tezene ile bağlama çalmak, daha yaygın kullanılan bir tekniktir. Tezene, kiraz ağacı kabuğundan yapılmış bir mızraptır. Tezene ile bağlama çalmak için, tezenenin ucunu tellere vurarak ses çıkarılır.
Parmaklarla Bağlama Çalma
Parmaklarla bağlama çalmak, daha zor bir tekniktir. Parmaklarla bağlama çalmak için, parmakların ucunu tellere basarak ses çıkarılır.
Bağlama’nın Türk Halk Müziğindeki Yeri
Bağlama, Türk halk müziğinin en önemli enstrümanlarından biridir. Aşık ozan geleneğinin vazgeçilmez bir parçasıdır.
Aşıklar, bağlama ile deyişler, türküler ve hikâyeler söylerler. Bağlama, Anadolu’nun kültürel zenginliğini yansıtan bir enstrüman aletidir.
**Bağ