Rüçhan Hakkı Nedir?
Rüçhan hakkı, bir anonim şirketin sermaye artırımı yapması durumunda, mevcut hissedarların ellerindeki hisse senetleri oranında yeni hisse satın alma hakkını ifade eder. Bu hak, mevcut hissedarlara yeni çıkarılacak hisselerden öncelikli ve orantılı olarak alma hakkı verir.
Rüçhan hakkı, hem şirketin hem de mevcut hissedarların çıkarlarını korumayı amaçlar. Şirket için, mevcut hissedarların şirkete olan bağlılıklarını ve güvenlerini güçlendirmek, sermaye artırımının başarılı olmasını sağlamak ve yeni hissedarların şirkete girişini kontrol etmek açısından önemlidir. Mevcut hissedarlar için ise, şirketteki paylarını korumak, oy haklarını kaybetmemek ve yeni hisselerden elde edilecek kar paylarına da sahip olmak açısından önemlidir.
Rüçhan Hakkının Türleri
Rüçhan hakkı, iki temel türde olabilir:
- Bedelsiz rüçhan hakkı: Şirketin sermaye artırımı için herhangi bir bedel talep etmemesi durumunda, mevcut hissedarlara bedelsiz olarak yeni hisse alma hakkı tanınmış olur.
- Bedelli rüçhan hakkı: Şirketin sermaye artırımı için bedel talep etmesi durumunda, mevcut hissedarlara bedeli karşılığında yeni hisse alma hakkı tanınmış olur.
Bedelli Rüçhan Hakkı
Bedelli rüçhan hakkı, en yaygın kullanılan rüçhan hakkı türüdür. Şirketin sermaye artırımı için bedel talep ettiği durumlarda, mevcut hissedarlara bedeli karşılığında yeni hisse alma hakkı tanınmış olur.
Bedelli rüçhan hakkı, mevcut hissedarlara aşağıdaki avantajları sağlar:
- Şirketteki paylarını korumak: Bedelli sermaye artırımında, mevcut hissedarlara yeni hisse alma hakkı tanınmaz ise, mevcut hissedarların şirketteki payları orantılı olarak azalacaktır. Bu durum, mevcut hissedarların şirketteki oy haklarını kaybetmelerine ve yeni hissedarların şirkette daha fazla söz sahibi olmalarına neden olabilir.
- Oy haklarını korumak: Bedelli sermaye artırımında, mevcut hissedarlara yeni hisse alma hakkı tanınmaz ise, mevcut hissedarların oy hakları orantılı olarak azalacaktır. Bu durum, mevcut hissedarların şirketteki yönetimde daha az söz sahibi olmalarına neden olabilir.
- Yeni hisselerden elde edilecek kar paylarına da sahip olmak: Bedelli sermaye artırımında, mevcut hissedarlara yeni hisse alma hakkı tanınmaz ise, mevcut hissedarlar yeni hisselerden elde edilecek kar paylarına da sahip olamayacaklardır.
Bedelli Rüçhan Hakkının Kullanılması
Bedelli rüçhan hakkı, şirket tarafından belirlenen süre içerisinde kullanılmalıdır. Bu süre, en az 15 gün, en çok 60 gündür. Süre içerisinde rüçhan hakkı kullanılmazsa, bu hak kaybolur ve yeni hisseler, rüçhan hakkı bulunmayan yatırımcılara satılır.
Bedelli rüçhan hakkı, genellikle hisse senetleri ile birlikte verilir. Hisse senedi sahibi olan yatırımcılar, rüçhan hakkı kuponlarını kullanarak yeni hisse satın alabilirler.
Rüçhan Hakkının Devri
Bedelli rüçhan hakkı, hisse senedi gibi devredilebilir bir haktır. Rüçhan hakkı sahibi olan yatırımcı, bu hakkını başka bir yatırımcıya satabilir.
Rüçhan hakkının devri, Borsa İstanbul’da gerçekleştirilir. Rüçhan hakkı sahibi olan yatırımcı, Borsa İstanbul’a rüçhan hakkı kuponlarını teslim eder ve karşılığında rüçhan hakkı bedelini alır.
Rüçhan Hakkının Hukuki Dayanağı
Rüçhan hakkı, Türk Ticaret Kanunu’nun 416. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, bir anonim şirket, sermaye artırımı kararı aldığında, mevcut ortaklara öncelikli olarak yeni pay alma hakkı tanımalıdır.
Rüçhan Hakkının Önemi
Rüçhan hakkı, hem şirketin hem de mevcut hissedarların çıkarlarını korumak açısından önemlidir. Şirket için, mevcut hissedarların şirkete olan bağlılıklarını ve güvenlerini güçlendirmek, sermaye artırımının başarılı olmasını sağlamak ve yeni hissedarların şirkete girişini kontrol etmek açısından önemlidir. Mevcut hissedarlar için ise, şirketteki paylarını korumak, oy haklarını kaybetmemek ve yeni hisselerden elde edilecek kar paylarına da sahip olmak açısından önemlidir.