Ad Takımı Nedir?
Ad takımı, ad soylu bir sözcüğü, bir veya daha fazla ad soylu sözcükle tamlayan söz öbeğidir. Ad tamlamalarında, tamlayan ve tamlanan olmak üzere iki temel öğe bulunur. Tamlayan, tamlananı tanımlayan, açıklayan veya belirten sözcüktür. Tamlanan ise, tamlayan tarafından tamlanan sözcüktür.
Ad Tamlamalarının Özellikleri
Ad tamlamalarının başlıca özellikleri şunlardır:
- Ad tamlamaları, iki veya daha fazla sözcükten oluşur.
- Ad tamlamalarında, tamlayan ve tamlanan olmak üzere iki temel öğe bulunur.
- Tamlayan, tamlananı tanımlayan, açıklayan veya belirten sözcüktür.
- Tamlanan, tamlayan tarafından tamlanan sözcüktür.
Ad Tamlamalarının Çeşitleri
Ad tamlamaları, tamlanana göre dört ana gruba ayrılır:
- Belirtili ad tamlamaları: Tamlananı belirten iyelik eki almış ad tamlamalarıdır.
- Belirsiz ad tamlamaları: Tamlananı belirten iyelik eki almamış ad tamlamalarıdır.
- Takısız ad tamlamaları: Tamlananı belirten iyelik eki, ilgi eki veya başka bir tamlama edatı almayan ad tamlamalarıdır.
- Zincirleme ad tamlamaları: Birbirine tamlayan-tamlanan ilişkisiyle bağlı iki veya daha fazla ad tamlamasından oluşan ad tamlamalarıdır.
Belirtili Ad Tamlamaları
Belirtili ad tamlamalarında, tamlanan, tamlayana iyelik eki alarak bağlanır. Bu iyelik eki, tamlayanın anlamına göre değişebilir. Örneğin, “Orhan’ın kitabı” tamlamasında tamlanan olan “kitap” sözcüğü, tamlayan olan “Orhan” sözcüğüne 3. tekil şahıs iyelik eki olan “-ı” ekiyle bağlanmıştır.
Belirtili ad tamlamaları, cümlede özne, nesne, tümleç, zarf tamlayıcısı gibi görevlerde kullanılabilir. Örneğin, “Orhan’ın kitabı çok güzel.” cümlesinde “Orhan’ın kitabı” tamlaması özne görevindedir.
Belirsiz Ad Tamlamaları
Belirsiz ad tamlamalarında, tamlanan, tamlayana iyelik eki almadığı için, tamlayan ile tamlanan arasında bir ilgi ilişkisi vardır. Bu ilgi ilişkisi, tamlayanın anlamına göre değişebilir. Örneğin, “okul bahçesi” tamlamasında tamlanan olan “bahçe” sözcüğü, tamlayan olan “okul” sözcüğüyle “aitlik” ilgisi içindedir.
Belirsiz ad tamlamaları, cümlede özne, nesne, tümleç, zarf tamlayıcısı gibi görevlerde kullanılabilir. Örneğin, “Okul bahçesi çok büyük.” cümlesinde “okul bahçesi” tamlaması özne görevindedir.
Takısız Ad Tamlamaları
Takısız ad tamlamalarında, tamlanan, tamlayana iyelik eki, ilgi eki veya başka bir tamlama edatı almadığı için, tamlayan ile tamlanan arasında bir ilgi ilişkisi vardır. Bu ilgi ilişkisi, tamlayanın anlamına göre değişebilir. Örneğin, “ağaç kütüğü” tamlamasında tamlanan olan “kütük” sözcüğü, tamlayan olan “ağaç” sözcüğüyle “ayrılma” ilgisi içindedir.
Takısız ad tamlamaları, cümlede özne, nesne, tümleç, zarf tamlayıcısı gibi görevlerde kullanılabilir. Örneğin, “Ağaç kütüğü ateşe atıldı.” cümlesinde “ağaç kütüğü” tamlaması özne görevindedir.
Zincirleme Ad Tamlamaları
Zincirleme ad tamlamalarında, birbirine tamlayan-tamlanan ilişkisiyle bağlı iki veya daha fazla ad tamlamasından oluşur. Zincirleme ad tamlamalarında, her bir ad tamlamasının tamlananı, bir sonraki ad tamlamasının tamlayanı olur. Örneğin, “ormandaki ağacın dalında duran kuş” tamlamasında, “ormandaki ağaç” tamlaması “dalında duran kuş” tamlamasının tamlayanıdır.
Zincirleme ad tamlamaları, cümlede özne, nesne, tümleç, zarf tamlayıcısı gibi görevlerde kullanılabilir. Örneğin, “Ormandaki ağacın dalında duran kuşu gördüm.” cümlesinde “ormandaki ağacın dalında duran kuş” tamlaması nesnedir.
Ad Tamlamalarının Örnekleri
**Belirtili