Amiloidoz, vücutta anormal bir protein olan amiloidin birikmesi ile karakterize edilen bir hastalıktır. Amiloid, normalde vücutta bulunan bir proteindir, ancak amiloidoz durumunda, anormal bir şekilde kıvrılıp sert, lif benzeri yapılar oluşturur. Bu yapılar, organlara ve dokulara zarar vererek işlevlerini bozabilir.
Amiloidoz, vücudun herhangi bir organını veya dokusunu etkileyebilir, ancak en sık böbrekler, kalp, karaciğer, dalak ve sinir sistemini etkiler.
Amiloidozun Türleri
Amiloidoz, amiloid birikiminin nedenine göre sınıflandırılır.
- Primer amiloidoz: Bu tür amiloidoz, herhangi bir başka hastalık veya duruma bağlı değildir. Primer amiloidoz, ailevi Akdeniz ateşi (AA), multiple myeloma (AL) ve transthyretin (ATTR) amiloidoz gibi farklı tiplere ayrılır.
- İkincil amiloidoz: Bu tür amiloidoz, başka bir hastalık veya duruma bağlıdır. İkincil amiloidoz, enfeksiyonlar (örneğin, tüberküloz, frengi), kronik inflamatuar hastalıklar (örneğin, artrit, Crohn hastalığı) ve bazı kanserler (örneğin, lösemi, lenfoma) gibi farklı nedenlerden kaynaklanabilir.
Amiloidozun Belirtileri
Amiloidozun belirtileri, etkilenen organa veya dokuya bağlı olarak değişir.
Böbrek amiloidozunda, belirtiler idrarda protein kaybı (proteinüri), böbrek yetmezliği ve yüksek tansiyonu içerebilir.
Kalp amiloidozunda, belirtiler kalp yetmezliği, çarpıntı ve göğüs ağrısını içerebilir.
Karaciğer amiloidozunda, belirtiler karaciğer büyümesi, sarılık ve portal hipertansiyonu içerebilir.
Dalak amiloidozunda, belirtiler dalağın büyümesi, kanama ve enfeksiyon riskinin artmasını içerebilir.
Sinir sistemi amiloidozunda, belirtiler karıncalanma ve uyuşma, güçsüzlük, koordinasyon kaybı ve hafıza kaybını içerebilir.
Amiloidozun Teşhisi
Amiloidoz tanısı için, doktorunuzun fizik muayenesi ve tıbbi geçmişinizi değerlendirmesi gerekir. Ayrıca, aşağıdaki testleri de yaptırmanız gerekebilir:
- Amiloid testi: Bu test, kanınızda veya dokularınızda amiloid olup olmadığını belirlemek için kullanılır.
- Biyopsi: Bu işlem, etkilenen organ veya dokudan bir parçanın alınmasını içerir. Bu parça daha sonra laboratuvarda amiloid için incelenir.
Amiloidozun Tedavisi
Amiloidoz tedavisi, amiloidoz tipine ve nedenine bağlı olarak değişir.
- Primer amiloidoz: Primer amiloidoz tedavisi, amiloid birikiminin nedenine yöneliktir. Örneğin, ailevi Akdeniz ateşi olan kişilerde, amiloid birikimi, iltihaplanmanın neden olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle, bu kişilere genellikle inflamasyonu azaltmak için ilaçlar verilir.
- İkincil amiloidoz: İkincil amiloidoz tedavisi, altta yatan nedenin tedavisini içerir. Örneğin, enfeksiyona bağlı amiloidoz varsa, enfeksiyon tedavi edilmelidir.
Amiloidoz ve Beslenme
Amiloidoz, böbreklerin işlevini bozabilir. Bu nedenle, amiloidozlu kişiler, böbreklerini korumak için sağlıklı bir diyet uygulamalıdır.
Amiloidozlu kişiler, aşağıdaki besinlere odaklanmalıdır:
- Bol miktarda sıvı: Su, meyve suyu ve çorba gibi sıvıları bol miktarda tüketmek, böbreklerin düzgün çalışmasına yardımcı olur.
- Düşük proteinli yiyecekler: Protein, böbrekler tarafından işlenmek için çok fazla enerji gerektirir. Bu nedenle, amiloidozlu kişiler, protein alımlarını sınırlamalıdır.
- Düşük sodyumlu yiyecekler: Sodyum, böbreklerin işlevini bozabilir. Bu nedenle, amiloidozlu kişiler, sodyum alımını sınırlamalıdır.
Amiloidozlu kişiler, doktorlarına danışmadan herhangi bir diyet değişikliği yapmamalıdır.
Amiloidozun Komplikasyonları
Amiloidoz, etkilenen organ veya dokulara ciddi zarar verebilir. Bu zarar, aşağıdaki komplikasyonlara yol açabilir:
- Böbrek yetmezliği: Böbrek yetmezliği, amiloidozlu kişilerde en yaygın komplikasyon