Amino Asit Nedir?
Amino asitler, proteinlerin yapı taşını oluşturan organik bileşiklerdir. Amino asitler, bir amino grubu (-NH2) ve bir karboksil grubu (-COOH) içeren moleküllerdir. Amino asitlerin yapısında ayrıca bir R grubu (radikal) bulunur. R grubu, amino asitlerin farklı kimyasal ve fiziksel özelliklerini belirler.
Amino asitler, tüm canlılarda bulunur. İnsan vücudunda 20 farklı amino asit bulunur. Bunlardan dokuzu, insan vücudu tarafından sentezlenemez ve besinlerle dışarıdan alınmalıdır. Bu dokuz amino asit, “esansiyel amino asitler” olarak adlandırılır. Diğer on bir amino asit ise, insan vücudu tarafından sentezlenebilir ve “esansiyel olmayan amino asitler” olarak adlandırılır.
Amino Asitlerin Görevleri
Amino asitler, insan vücudunda birçok önemli görevi yerine getirir. Bu görevlerin bazıları şunlardır:
- Protein sentezi: Amino asitler, proteinlerin yapı taşını oluşturur. Proteinler, vücutta birçok önemli görevi yerine getiren yapısal ve fonksiyonel moleküllerdir. Örneğin, kaslar, organlar, enzimler, hormonlar ve antikorlar proteinlerden oluşur.
- Enerji üretimi: Amino asitler, enerji üretimi için kullanılabilir. Amino asitler, karbonhidratlar ve yağlar gibi diğer besinlerden daha az verimli bir şekilde enerji üretir. Ancak, açlık durumunda veya yoğun egzersiz sırasında, amino asitler vücut için önemli bir enerji kaynağı olabilir.
- Sinir sistemi fonksiyonu: Amino asitler, sinir sistemi fonksiyonu için gereklidir. Örneğin, nörotransmitterlerin sentezi için amino asitler kullanılır. Nörotransmitterler, sinir hücreleri arasında iletişimi sağlayan kimyasallardır.
- Bağışıklık sistemi fonksiyonu: Amino asitler, bağışıklık sistemi fonksiyonu için gereklidir. Örneğin, antikorların sentezi için amino asitler kullanılır. Antikorlar, vücudu enfeksiyonlardan koruyan proteinlerdir.
- Hücre büyümesi ve onarımı: Amino asitler, hücre büyümesi ve onarımı için gereklidir. Örneğin, kasların büyümesi ve onarımı için amino asitler kullanılır.
Amino Asitlerin Çeşitleri
Amino asitler, R grubunun kimyasal yapısına göre sınıflandırılabilir. R grubuna göre amino asitler, aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
- Alifatik amino asitler: R grubu, bir alifatik zincir içeren amino asitlerdir. Örneğin, glisin, alanin, valin, leucin ve izolösin alifatik amino asitlerdir.
- Aromatikler amino asitler: R grubu, bir aromatik halka içeren amino asitlerdir. Örneğin, fenilalanin, tirozin ve triptofan aromatik amino asitlerdir.
- Hidrofobik amino asitler: R grubu, sudan uzak duran bir yapıya sahip olan amino asitlerdir. Örneğin, glisin, alanin, valin, leucin, izolösin, fenilalanin, tirozin ve triptofan hidrofobik amino asitlerdir.
- Polar amino asitler: R grubu, su ile etkileşime giren bir yapıya sahip olan amino asitlerdir. Örneğin, serin, treonin, lösin, arginin, histidin ve lizin polar amino asitlerdir.
- Yüklü amino asitler: R grubu, pozitif veya negatif yüke sahip olan amino asitlerdir. Örneğin, aspartik asit, glutamik asit, lizin ve arginin yüklü amino asitlerdir.
Amino Asitlerin Sentezi ve Emilimi
Amino asitler, vücutta sentezlenebilir veya besinlerle dışarıdan alınabilir. Esansiyel amino asitler, vücutta sentezlenemediği için besinlerle dışarıdan alınmalıdır. Esansiyel olmayan amino asitler ise, vücut tarafından sentezlenebilir.
Amino asitler, proteinlerin sindirimi sırasında açığa çıkar. Proteinler, mide ve bağırsaklarda sindirim enzimleri tarafından parçalanır. Bu parçalanma sonucunda, amino asitler serbest kalır. Amino asitler, ince bağırsaklardan emilerek kana geçer.
Amino Asitlerin Eksikliği
Amino asitlerin eksikliği, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Amino asit eksikliğinin belirtileri şunlardır:
- **Kas zayıflığı ve yorg