Anksiyete Nedir?
Anksiyete, endişe, kaygı ve korku gibi duygulara karşı aşırı ve kontrol edilemeyen tepkiler vermesine neden olan yaygın görülen psikolojik bir bozukluktur. Anksiyete, kişinin günlük yaşamını olumsuz etkileyecek şekilde huzursuzluk, gerginlik, korku ve endişe gibi duyguları yoğun bir şekilde yaşamasına neden olur.
Anksiyete, günlük hayatta herkesin zaman zaman yaşadığı doğal bir duygudur. Ancak, anksiyete bozukluğu olan kişilerde bu duygular, günlük yaşamı sürdürmeyi zorlaştıracak kadar yoğun ve uzun süreli olarak yaşanır.
Anksiyete Bozukluğu Türleri
Anksiyete bozuklukları, farklı semptomlara ve belirtilere sahip olan birçok farklı türden bozukluğu içerir. Anksiyete bozukluklarının en yaygın görülen türleri şunlardır:
- Yaygın anksiyete bozukluğu: Bu bozukluk, kişinin günlük hayatına eşlik eden sürekli bir endişe ve huzursuzluk halidir. Yaygın anksiyete bozukluğuna sahip kişiler, küçük ve önemsiz olaylar karşısında bile aşırı endişe ve kaygı yaşayabilirler.
- Panik atak bozukluğu: Panik atak, aniden ortaya çıkan ve kısa süreli (genellikle 15-30 dakika) süren yoğun bir endişe ve korku halidir. Panik atak sırasında kişi, kalp çarpıntısı, nefes darlığı, terleme, titreme, mide bulantısı, baş dönmesi, ölüm korkusu gibi fiziksel ve psikolojik belirtiler yaşayabilir.
- Sosyal anksiyete bozukluğu: Bu bozukluk, kişinin sosyal durumlarda başkalarının önünde kendini utanmış, yetersiz veya yargılanmış hissetmesi ile karakterizedir. Sosyal anksiyete bozukluğuna sahip kişiler, topluluk önünde konuşma, tanımadıkları kişilerle tanışmak, kalabalık yerlerde bulunmak gibi durumlarda aşırı kaygı ve korku yaşayabilirler.
- Fobiler: Fobiler, belirli bir durum veya nesneye karşı aşırı ve mantıksız bir korkudur. Fobiler, kişinin günlük yaşamını önemli ölçüde etkileyebilir. Örneğin, yükseklik korkusu olan bir kişi, asansöre binmekten veya yüksek binalara çıkmaktan kaçınabilir.
- Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB): OKB, kişinin takıntılı düşünceler ve davranışları kontrol edememesi ile karakterizedir. Takıntılı düşünceler, kişinin zihnini sürekli meşgul eden ve rahatsız edici olan düşüncelerdir. Kompulsif davranışlar ise, takıntılı düşünceleri azaltmak veya kontrol altına almak için yapılan tekrarlayıcı davranışlardır.
Anksiyete Bozukluğunun Nedenleri
Anksiyete bozukluklarının kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak, genetik, biyolojik ve çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
- Genetik faktörler: Anksiyete bozuklukları, ailesel bir yatkınlık gösteren hastalıklardır. Anksiyete bozukluğu olan kişilerin birinci derece akrabalarında da bu bozukluğa yakalanma riski daha yüksektir.
- Biyolojik faktörler: Anksiyete bozukluklarında, beyindeki bazı kimyasalların (örneğin, serotonin, noradrenalin) dengesinin bozulduğu düşünülmektedir.
- Çevresel faktörler: Travmatik yaşam olayları (örneğin, kaza, doğal afet, ölüm, ayrılık), stresli yaşam koşulları (örneğin, iş yoğunluğu, ailevi sorunlar) ve madde kullanımı, anksiyete bozukluğu gelişiminde rol oynayabilir.
Anksiyete Bozukluğunun Belirtileri
Anksiyete bozukluklarının belirtileri, bozukluğun türüne göre farklılık gösterebilir. Ancak, yaygın olarak görülen bazı belirtiler şunlardır:
- Endişe ve kaygı: Kişi, günlük hayatında sürekli bir endişe ve kaygı halindedir. Bu endişe ve kaygı, iş, okul, ilişkiler veya diğer günlük yaşam aktivitelerini olumsuz etkileyebilir.
- Huzursuzluk ve gerginlik: Kişi, sürekli huzursuz ve gergin hisseder. Sakin oturmak veya uyumak zor olabilir.
- Fiziksel belirtiler: Anksiyete bozukluğuna eşlik eden fiziksel belirtiler şunlardır:
- Kalp çarpıntısı
- Nefes darlığı
- Terleme
- Titreme
- Baş ağrısı
- Mide bulantısı
- Baş dönmesi
- Halsizlik
- Uyku sorunları
- Düşünme ve konsantrasyon sorunları: Kişi, düşüncelerini toplamak ve odaklanmak zorlanabilir. Karar vermekte ve plan yapmakta zorlanabilir.
- **Kaçınma davranışları