Akut solunum sıkıntısı sendromu (ARDS), akciğerlerde hızlı başlayan yaygın inflamasyon ile karakterize bir solunum yetmezliği türüdür. ARDS, akciğer alveollerinin (hava keseciklerinin) zarar görmesine ve iltihaplanmasına neden olur. Bu, akciğerlerin oksijeni kan dolaşımına aktarma yeteneğini bozar ve hipoksemi (kanda düşük oksijen seviyesi) ile sonuçlanır.
ARDS, ciddi bir hastalıktır ve ölümcül olabilir. ARDS olan hastaların yaklaşık %40’ı ilk yıl içinde ölür.
ARDS’nin nedenleri
ARDS’nin birçok nedeni olabilir. En yaygın nedenler şunlardır:
- Sepsis: Sepsis, vücudun enfeksiyona karşı verdiği anormal inflamatuar yanıttır. Sepsis, ARDS’nin en yaygın nedenidir ve yaklaşık %40-50’sinde görülür.
- Pnömoni: Pnömoni, akciğerlerin iltihaplanmasıdır. Pnömoni, ARDS’nin ikinci en yaygın nedenidir ve yaklaşık %20-30’unda görülür.
- Travma: Yüksek enerjili travma, örneğin trafik kazası veya ateşli silah yaralanması, ARDS’ye neden olabilir. Travma, ARDS’nin yaklaşık %10-20’sinde görülür.
- Toksik maddeler: Bazı toksik maddeler, örneğin siyanür veya klor, ARDS’ye neden olabilir. Toksik maddeler, ARDS’nin yaklaşık %5-10’unda görülür.
- Diğer nedenler: ARDS’ye neden olabilecek diğer nedenler arasında ağır sıvı kaybı, yaygın doku hasarı ve bazı ilaçlar yer alır.
ARDS’nin belirtileri
ARDS’nin belirtileri genellikle ani başlar ve hızla kötüleşir. En yaygın belirtiler şunlardır:
- Ciddi nefes darlığı
- Mavimsi cilt (siyanoz)
- Taşikardi (hızlı kalp atışı)
- Takipne (hızlı nefes alma)
- Oksijen tedavisine rağmen düşük oksijen seviyeleri
ARDS’nin tanısı
ARDS tanısı, hastanın belirtileri ve akciğer fonksiyon testlerinin sonuçlarına dayanır. Akciğer röntgeni veya tomografisi, ARDS’nin neden olduğu yaygın akciğer hasarını gösterebilir.
ARDS’nin tedavisi
ARDS’nin tedavisi, altta yatan nedeni tedavi etmeye ve hipoksemiyi tedavi etmeye odaklanır.
Altta yatan nedeni tedavi etmek için, sepsis tedavisinde antibiyotikler veya antifungal ilaçlar kullanılabilir. Pnömoni tedavisinde antibiyotikler kullanılabilir. Travma tedavisinde cerrahi veya diğer tedaviler kullanılabilir. Toksik madde zehirlenmesi durumunda, hastaya antidot verilebilir.
Hipoksemiyi tedavi etmek için, hastaya yüksek konsantrasyonda oksijen verilir. Bazı durumlarda, hastaya mekanik ventilasyon gerekebilir. Mekanik ventilasyon, hastanın nefes almasına yardımcı olmak için bir makinenin kullanıldığı bir işlemdir.
ARDS’nin prognozu
ARDS’nin prognozu, altta yatan nedene, hastanın genel sağlık durumuna ve tedaviye yanıta bağlıdır.
Sepsis veya pnömoni gibi ciddi bir altta yatan nedene sahip olan hastalar, daha kötü bir prognoza sahiptir. Yaşlılar ve diğer kronik sağlık sorunları olan hastalar da daha kötü bir prognoza sahiptir.
ARDS’ye yakalanan hastaların yaklaşık %40’ı ilk yıl içinde ölür. Hayatta kalan hastaların yaklaşık %50’sinde, ARDS’nin neden olduğu uzun vadeli solunum problemleri olabilir.
ARDS’nin önlenmesi
ARDS’nin önlenmesi, altta yatan nedenleri önlemeye odaklanır. Bu, enfeksiyonları önlemek, travmayı önlemek ve toksik maddelerden kaçınmak için alınabilecek önlemleri içerir.
ARDS’nin önlenmesine yardımcı olabilecek bazı spesifik önlemler şunlardır:
- Ellerinizi sık sık yıkayın. Bu, enfeksiyonları önlemeye yardımcı olur.
- Aşılarınızı yaptırın. Aşılar, enfeksiyonların önlenmesine yardımcı olur.
- Güvenli bir şekilde araba kullanın. Bu, trafik kazalarından kaçınmaya yardımcı olur.
- Toksik maddelerden uzak durun. Toksik maddelerden kaçınmak için güvenlik talimatlarını izleyin.
ARDS, ciddi bir hastalıktır, ancak erken tanı ve tedavi ile prognoz iyileştirilebilir.