Asfiksi Nedir?
Asfiksi, oksijen yetersizliğinden ileri gelen boğulmadır. Yunanca “a” (yok) ve “sphygmos” (nabız) kelimelerinden türemiştir. Asfiksi patofizyolojik olarak hipoksi-iskemi sonucu doku seviyesinde hipoksemi ve asidoz ile sonuçlanmaktadır.
Asfiksi Nedenleri
Asfiksi, çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişebilir. Bu nedenler, hava yollarının tıkanması, solunum kaslarının felci ya da havada yeterli oksijen bulunmaması gibi başlıklarda toplanabilir.
Hava Yollarının Tıkanması
Hava yollarının tıkanması, asfiksi nedenleri arasında en yaygın olanıdır. Hava yolları, burun, ağız, gırtlak, soluk borusu ve bronşlardan oluşan bir sistemdir. Bu sistemde herhangi bir yerde tıkanıklık meydana gelmesi, asfiksi riskini artırmaktadır.
Hava yollarının tıkanmasına neden olabilecek bazı durumlar şunlardır:
- Yabancı cisim yutulması
- Alerjik reaksiyonlar
- Öksürük, kusma gibi nedenlerle mukus veya balgam birikimi
- Laringospazm (gırtlak spazmı)
- Trakeomalazi (trakea duvarının zayıflaması)
- Bronşiyal astım
Solunum Kaslarının Felci
Solunum kaslarının felci, asfiksi nedenleri arasında ikinci yaygın nedendir. Solunum kasları, akciğerlerin hava almasını sağlayan kaslardır. Bu kasların felç olması, akciğerlerin hava almasını engeller ve asfiksiye neden olur.
Solunum kaslarının felcine neden olabilecek bazı durumlar şunlardır:
- Beyin hasarı
- Spinal kord hasarı
- İlaç zehirlenmesi
- Elektrolit dengesizlikleri
Havadaki Oksijen Eksikliği
Havadaki oksijen eksikliği, asfiksi nedenleri arasında daha az yaygın olan bir nedendir. Yüksek rakımda, havadaki oksijen miktarı azalır. Bu nedenle, yüksek irtifada bulunan kişilerde asfiksi riski artar.
Havadaki oksijen eksikliğine neden olabilecek bazı durumlar şunlardır:
- Yangın
- Zehirli gazların yayılması
- Hava kirliliği
Asfiksi Belirtileri
Asfiksi, geliştiği yere ve süresine bağlı olarak çeşitli belirtilere neden olabilir. Asfiksi belirtileri, genellikle ani ve şiddetlidir.
Asfiksi belirtileri şunlardır:
- Nefes almada güçlük
- Hızlı ve düzensiz nefes alma
- Mavimsi renk değişikliği (siyanoz)
- Baş dönmesi, bayılma
- Bilinç kaybı
Asfiksi Tanı ve Tedavisi
Asfiksi tanısı, genellikle hastanın belirtilerine ve muayenesine göre konulur. Asfiksi tedavisi, asfiksi nedeninin ortadan kaldırılmasına yöneliktir.
Hava yollarının tıkanmasına bağlı asfiksilerde, hava yollarının açılması gerekir. Bunun için yabancı cisim yutulması durumunda Heimlich manevrası uygulanabilir. Alerjik reaksiyonlar veya bronşiyal astım nedeniyle oluşan tıkanmalarda, oksijen tedavisi veya bronkodilatörler kullanılabilir. Laringospazm veya trakeomalazi gibi durumlarda, acil olarak solunum desteği sağlanmalıdır.
Solunum kaslarının felcine bağlı asfiksilerde, solunum cihazı ile destek solunum sağlanmalıdır. Beyin hasarı, spinal kord hasarı veya ilaç zehirlenmesi gibi nedenlerle oluşan felçlerde, altta yatan nedenin tedavisi gerekir.
Havadaki oksijen eksikliğine bağlı asfiksilerde, hastanın yüksek irtifa bölgesinden uzaklaşması veya oksijen tedavisi alması gerekir.
Asfiksi Komplikasyonları
Asfiksi, beyin hücrelerinin oksijensiz kalmasına neden olarak çeşitli komplikasyonlara yol açabilir. Bu komplikasyonlar, aşağıdakileri içerebilir:
- Beyin hasarı
- Kalp durması
- Çoklu organ yetmezliği
Asfiksi Önlenmesi
Asfiksi, önlenebilir bir durumdur. Asfiksi riskini azaltmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:
- Çocuklara yabancı cisimlerin yutulması konusunda dikkatli olunmalıdır.
- Alerjik reaksiyonlara neden olabilecek maddelerden kaçınılmalıdır.
- Solunum yolu enfeksiyonlarından korunmak için grip ve zatürree aşı