Azınlık Nedir?
Azınlık, bir toplumda nüfusunun çoğunluğunu oluşturan grubun dışında kalan, sayıca az olan gruptur. Azınlıklar, etnik, dini, dilsel, cinsel yönelim veya siyasi görüş gibi çeşitli faktörlere göre tanımlanabilir.
Azınlık Kavramının Tanımı
Azınlık kavramı, sosyoloji, hukuk ve siyaset gibi farklı disiplinlerde farklı şekillerde tanımlanmıştır. Sosyolojik açıdan bakıldığında, azınlık, bir toplumda nüfusunun çoğunluğunu oluşturan grubun dışında kalan, sayıca az olan grup olarak tanımlanabilir. Bu grup, etnik, dini, dilsel, cinsel yönelim veya siyasi görüş gibi çeşitli faktörlere göre tanımlanabilir.
Hukuksal açıdan bakıldığında, azınlık kavramı, bir devletin vatandaşları arasında sayıca az olan, hakim olmayan durumda bulunan ve bu devletin vatandaşı olan üyelerinin nüfusun geri kalanından farklı etnik, dinsel ya da dilsel özelliklere sahip, üstü örtülü bir biçimde de olsa kültürlerini, geleneklerini, dinlerini veya dillerini korumaya yönelik bir dayanışma gösteren bir grup olarak tanımlanabilir.
Siyasi açıdan bakıldığında, azınlık kavramı, bir devletin nüfusunun çoğunluğunu oluşturan grubun dışında kalan ve bu grubun siyasi gücünden ve egemenliğinden yararlanamayan grup olarak tanımlanabilir.
Azınlık Türleri
Azınlıklar, etnik, dini, dilsel, cinsel yönelim veya siyasi görüş gibi çeşitli faktörlere göre sınıflandırılabilir.
Etnik azınlıklar, bir devletin sınırları içinde yaşayan, nüfusun çoğunluğunu oluşturan etnik gruba ait olmayan gruplardır. Örneğin, Türkiye’de Kürtler, Ermeniler ve Rumlar etnik azınlıklar olarak kabul edilir.
Dini azınlıklar, bir devletin sınırları içinde yaşayan, nüfusun çoğunluğunu oluşturan dini gruba ait olmayan gruplardır. Örneğin, Türkiye’de Hristiyanlar, Yahudiler ve Alevîler dini azınlıklar olarak kabul edilir.
Dilsel azınlıklar, bir devletin sınırları içinde yaşayan, nüfusun çoğunluğunu oluşturan dili konuşan gruplara ait olmayan gruplardır. Örneğin, Türkiye’de Kürtler, Zazalar ve Lazlar dilsel azınlıklar olarak kabul edilir.
Cinsel yönelim azınlıkları, heteroseksüel olmayan gruplardır. Örneğin, eşcinseller, biseksüeller ve trans bireyler cinsel yönelim azınlıkları olarak kabul edilir.
Siyasi görüş azınlıkları, çoğunluğun siyasi görüşlerinden farklı görüşlere sahip gruplardır. Örneğin, muhalif partiler veya siyasi hareketler siyasi görüş azınlıkları olarak kabul edilebilir.
Azınlıkların Hak ve Özgürlükleri
Azınlıklar, diğer tüm bireyler gibi, insan haklarına ve temel özgürlüklere sahiptir. Bu hak ve özgürlükler arasında, eşitlik, ayrımcılıktan korunma, ifade özgürlüğü, din özgürlüğü, eğitim hakkı ve kültürel haklar yer alır.
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 1. maddesinde, “Hemcinslerine karşı ayrım gözetmeksizin tüm insanlar, ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasi veya başka bir inanç, ulusal veya toplumsal köken, mülkiyet, doğum veya başka herhangi bir statüye bakılmaksızın, bu Bildirgede ilan edilen tüm haklara ve özgürlüklere sahip doğarlar.” hükmü yer almaktadır. Bu hüküm, azınlıkların da eşitlik, ayrımcılıktan korunma ve diğer tüm insan haklarına sahip olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.
BM’nin azınlıklarla ilgili diğer önemli belgeleri arasında, Azınlık Hakları Bildirgesi, Azınlıkların Korunması ve Geliştirilmesi Hakkında Avrupa Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi yer alır. Bu belgeler, azınlıkların haklarının korunması ve geliştirilmesine yönelik önemli hükümler içermektedir.
Azınlıkların Karşı Karşıya Olduğu Sorunlar
Azınlıklar, çoğunluğun egemenliğinden kaynaklanan çeşitli sorunlarla karşı karşıya kalabilirler. Bu sorunlar arasında, ayrımcılık, ötekileştirme, şiddet ve soykırım yer alır.
Ayrımcılık, azınlıkların temel hak ve özgürlüklerinden yararlanmalarını engelleyen her türlü ayrımcı uygulamayı ifade eder. Ayrımcılık, eğitim, istihdam, sağlık hizmetleri, kamusal hizmetler ve siyasi katılım gibi çeşitli alanlarda gerçekleşebilir.
Ötekileştirme, azınlıkların çoğunluktan farklı oldukları için maruz kaldıkları toplumsal dışlanma ve izolasyonu ifade eder. Ötekileştirme, azınlıkların kendilerini topluma ait hissetme