Basit Sözcük Nedir?
Basit sözcük, Türkçede hiçbir yapım eki almamış veya başka bir sözcükle birleşmemiş sözcüktür. Yalın haldeki basit sözcük aynı zamanda o sözcüğün köküdür.
Basit Sözcüklerin Özellikleri
- Basit sözcükler, hiçbir yapım eki almamıştır. Bu nedenle, anlamlarını kök halleriyle aynıdır.
- Basit sözcükler, başka bir sözcükle birleşmemiş olabilir. Bu durumda, tek başlarına anlam ifade ederler.
- Basit sözcükler, çekim ekleri alabilirler. Ancak bu ekler, sözcüğün anlamını değiştirmez.
Basit Sözcüklerin Türleri
Basit sözcükler, isim soylu ve fiil soylu olarak ikiye ayrılır.
İsim Soylu Basit Sözcük
İsim soylu basit sözcükler, varlıkları, kavramları ve durumları ifade eden sözcüklerdir.
- Varlıkları ifade eden basit sözcükler: masa, sandalye, kitap, insan, hayvan, ağaç, çiçek, deniz, dağ vb.
- Kavramları ifade eden basit sözcükler: mutluluk, üzüntü, sevgi, nefret, güzellik, çirkinlik, iyilik, kötülük vb.
- Durumları ifade eden basit sözcükler: oturmak, kalkmak, yürümek, koşmak, konuşmak, yazmak, düşünmek, görmek, duymak vb.
Fiil Soylu Basit Sözcük
Fiil soylu basit sözcükler, varlıkların hareketlerini, durumlarını veya oluşlarını ifade eden sözcüklerdir.
- Hareketleri ifade eden basit sözcükler: yürümek, koşmak, konuşmak, yazmak, düşünmek, görmek, duymak vb.
- Durumu ifade eden basit sözcükler: oturmak, kalkmak, yatmak, durmak, ölmek, yaşamak vb.
- Olusları ifade eden basit sözcükler: büyümek, gelişmek, yaşlanmak, ölmek, kaybolmak, gelmek, gitmek vb.
Basit Sözcüklerin Kullanım Alanları
Basit sözcükler, Türkçenin her alanında yaygın olarak kullanılır. Günlük konuşmalarda, yazılarda, şiirlerde, öykülerde, romanlarda, atasözlerinde, deyimlerde vb. birçok yerde basit sözcüklere rastlamak mümkündür.
Basit Sözcüklerin Örnekleri
- İsim soylu basit sözcük örnekleri: masa, sandalye, kitap, insan, hayvan, ağaç, çiçek, deniz, dağ, mutluluk, üzüntü, sevgi, nefret, güzellik, çirkinlik, iyilik, kötülük, oturmak, kalkmak, yürümek, koşmak, konuşmak, yazmak, düşünmek, görmek, duymak
- Fiil soylu basit sözcük örnekleri: yürümek, koşmak, konuşmak, yazmak, düşünmek, görmek, duymak, oturmak, kalkmak, yatmak, durmak, ölmek, yaşamak, büyümek, gelişmek, yaşlanmak, ölmek, kaybolmak, gelmek, gitmek
Basit Sözcüklerin Türetilmesi
Basit sözcükler, yapım ekleriyle türetilebilir. Bu durumda, sözcüğün anlamında bir değişme olur.
Örneğin, “kalem” sözcüğüne “-ci” yapım eki getirildiğinde “kalemci” sözcüğü türetilir. Bu durumda, “kalem” sözcüğünün anlamı “kalem yapan, kalem satan” şeklinde değişir.
Basit sözcükler, birleşik fiillerle de türetilebilir. Bu durumda, iki veya daha fazla basit sözcük bir araya gelerek yeni bir anlam ifade eder.
Örneğin, “gitmek” ve “gelmek” sözcükleri bir araya gelerek “gidip gelmek” birleşik fiilini oluşturur. Bu fiil, “bir yerden başka bir yere gidip tekrar gelmek” anlamını ifade eder.
Sonuç olarak, basit sözcükler, Türkçenin temel yapı taşlarından biridir. Bu sözcükler, anlamlarını hiçbir ek almadan veya başka bir sözcükle birleşmeden kendi başlarına ifade ederler.
Basit Sözcüklerle İlgili Ek Bilgiler
- Basit sözcükler, çekim eki alabilirler. Ancak bu ekler, sözcüğün anlamını değiştirmez. Örneğin, “kalem” sözcüğüne “-in” eki getirildiğinde “kalemin” sözcüğü türetilir. Bu durumda, “kalem” sözcüğünün anlamı değişmez, sadece iyelik eki alır.