Birleşik Fiiller Nedir?
Birleşik fiiller, bir eylemi karşılamak üzere birden fazla sözcüğün bir araya gelmesi ile oluşturulmuş fiillerdir. Bazı birleşik fiiller bir arada, bazıları iki ayrı sözcük halinde yazılır.
Birleşik fiiller, yapılarına göre üçe ayrılır:
- Kurallı birleşik fiiller: Yardımcı fiillerle isim soylu sözcüklerden oluşan birleşik fiillerdir.
- Deyimleşmiş birleşik fiiller: Deyimlerin fiilleştirilmesi ile oluşan birleşik fiillerdir.
- Tamlamayla birleşik fiiller: Tamlamaların fiilleştirilmesi ile oluşan birleşik fiillerdir.
Kurallı Birleşik Fiiller
Kurallı birleşik fiiller, yardımcı fiillerden biri olan “etmek”, “eylemek”, “olmak”, “kılmak”, “yapmak” ile isim soylu sözcüklerden oluşur. Bu sözcükler, yardımcı fiilin anlamını tamamlar ve yeni bir anlam kazanır.
Kurallı birleşik fiiller, yardımcı fiilin aldığı ekler ile çekimlenir. Örneğin, “etmek” yardımcı fiili ile oluşturulan “gidilmek” birleşik fiili, “gidilir”, “gidiliyordu”, “gidilecek” gibi eklerle çekimlenir.
Kurallı birleşik fiiller, anlamlarına göre sınıflandırılabilir. Bu sınıflandırmalar şu şekildedir:
- Karşılaştırma bildiren birleşik fiiller: “daha iyi yapmak”, “daha az olmak” gibi.
- Sonuç bildiren birleşik fiiller: “bitmek”, “olmak” gibi.
- Süre bildiren birleşik fiiller: “kalmak”, “durmak” gibi.
- Yön bildiren birleşik fiiller: “gitmek”, “gelmek” gibi.
- Amaç bildiren birleşik fiiller: “yapmak”, “olmak” gibi.
- Durum bildiren birleşik fiiller: “olmak”, “düşmek” gibi.
- Sıfat bildiren birleşik fiiller: “yapılmış”, “olmuş” gibi.
Deyimleşmiş Birleşik Fiiller
Deyimleşmiş birleşik fiiller, deyimlerin fiilleştirilmesi ile oluşan birleşik fiillerdir. Bu birleşik fiiller, deyimlerin anlamını ve işlevini taşır.
Deyimleşmiş birleşik fiiller, deyimlerin anlamını ve işlevini taşıdığı için, deyimlerden ayrı olarak yazılmaz. Örneğin, “atılmak”, “kalkmak”, “gezmek” gibi birleşik fiiller, deyimleşmiş birleşik fiillerdir.
Tamlamayla Birleşik Fiiller
Tamlamayla birleşik fiiller, tamlamaların fiilleştirilmesi ile oluşan birleşik fiillerdir. Bu birleşik fiiller, tamlamaların anlamını ve işlevini taşır.
Tamlamayla birleşik fiiller, tamlamaların anlamını ve işlevini taşıdığı için, tamlamalardan ayrı olarak yazılmaz. Örneğin, “bakmak”, “dinlemek”, “söylemek” gibi birleşik fiiller, tamlamayla birleşik fiillerdir.
Birleşik Fiillerin Özellikleri
Birleşik fiiller, aşağıdaki özelliklere sahiptir:
- İki veya daha fazla sözcükten oluşur.
- Yardımcı fiil ile isim soylu sözcüklerden oluşur.
- Kurallı birleşik fiiller, yardımcı fiilin aldığı ekler ile çekimlenir.
- Deyimleşmiş birleşik fiiller, deyimlerden ayrı olarak yazılmaz.
- Tamlamayla birleşik fiiller, tamlamalardan ayrı olarak yazılmaz.
Birleşik Fiillerin Örnekleri
Birleşik fiillerin örnekleri şu şekildedir:
- Kurallı birleşik fiiller:
- git-mek
- ol-mak
- yap-mak
- yaz-mak
- gör-mek
- oku-mak
- din-lemek
- bil-mek
- Deyimleşmiş birleşik fiiller:
- at-ılmak
- kalk-mak
- gez-mek
- düş-mek
- bak-mak
- din-lemek
- söyle-mek
- yaz-mak
- Tamlamayla birleşik fiiller:
- bak-mak
- din-lemek
- söyle-mek