Divan Nedir?
Divan, Arapça kökenli bir kelimedir ve “toplanma yeri, meclis, topluluk” anlamına gelir. Türkçede ise farklı anlamlarda kullanılmaktadır.
Mobilya olarak divan
Divan, bir duvara bitiştirilerek kullanılan arkalıksız, oturma alanı geniş ve yüksek, gece yatak işlevi kazanan, üstü minderli ve yastıklı mobilyadır. Doğu kültüründeki yerde oturma ve bağdaş kurma alışkanlığına uygun, alt kısmı depolama alanı olarak kullanılabilen bir mobilyadır.
Divan, Osmanlı döneminde en yaygın kullanılan mobilyalardan biriydi. Saraylarda, konaklarda, evlerde ve hatta camilerde divan bulunurdu. Divan, genellikle değerli ahşaptan yapılır ve üzerine işlemeler yapılırdı.
Edebiyat olarak divan
Divan, Türk edebiyatında özellikle 14. yüzyıldan itibaren gelişen bir şiir biçimidir. Divan şiiri, Arap ve Fars edebiyatından etkilenerek oluşmuştur. Bu nedenle, divan şiirinde Arapça ve Farsça kelime ve tamlamalara sıklıkla rastlanır.
Divan şiirinin temel özellikleri şunlardır:
- Aruz ölçüsü kullanılır.
- Beyit birimi kullanılır.
- Kaside, gazel, mesnevi, rubai gibi nazım şekilleri kullanılır.
- Klasik edebiyat geleneğine uygun bir dil ve üslup kullanılır.
Divan şiirinin en önemli şairleri arasında Fuzuli, Nedim, Baki, Şeyh Galip, Yahya Kemal Beyatlı gibi isimler yer alır.
Devlet yönetiminde divan
Divan, İslam devletlerinde resmî işlerin görüşülüp karara bağlandığı meclis ve buna bağlı devlet daireleridir. Divan, İslam devletlerinin temel yönetim organıydı.
Divan, genellikle hükümdarın başkanlığında toplanır ve devlet işlerinin yanı sıra hukuk, maliye, askerlik ve yönetim gibi konular görüşülür ve karara bağlanırdı. Divan, devlet yönetiminde önemli bir rol oynayarak, İslam devletlerinin güçlü bir şekilde gelişmesine katkı sağlamıştır.
Osmanlı Devleti’nde divan, Dîvân-ı Hümâyun olarak adlandırılıyordu. Dîvân-ı Hümâyun, Osmanlı Devleti’nin en önemli karar organıydı. Dîvân-ı Hümâyun’da hükümdar, vezirler, kazaskerler, defterdarlar, nişancı ve diğer devlet adamları bulunurdu. Dîvân-ı Hümâyun, haftada üç kez toplanır ve devlet işlerinin yanı sıra önemli kararlar alınırdı.
Divan müziğinde divan
Divan, Türk müziğinde en az üçer kıtalık şiirlerden bestelenen şarkıları tanımlar. Bu kıtalar birbirlerinden ara nağmelerle ayrılır. Her kıtanın başında genellikle “ah”, “yâr” gibi bir terennüm sözcüğü eklenir.
Kıtalardan biri yer yer ritimsiz okunacak şekildedir. Bir diğer kıta da “doğaçlama” görüntüsü vermesi amacıyla tümüyle ritimsiz olarak bestelenir.
Divan müziği, Türk müziğinin en önemli türlerinden biridir. Divan müziği, genellikle tasavvuf ve aşk temalarını işleyen şiirlerden bestelenmiştir.
Divan kavramının diğer anlamları
Divan, yukarıda bahsedilen anlamların dışında, farklı bağlamlarda da kullanılmaktadır. Örneğin, divan kelimesi, bir kişinin yazdığı şiirlerin, yazıların veya eserlerin toplandığı kitaba da denebilir. Ayrıca, divan kelimesi, bir meclis veya topluluk için de kullanılabilir.
Sonuç olarak, divan kelimesi, farklı anlamlarda kullanılabilen çok yönlü bir kelimedir. Divan kelimesinin hangi anlamda kullanıldığı, bağlamdan anlaşılabilir.