Dolaylı Anlatım Nedir?
Dolaylı anlatım, başkasından duyulan veya alınan bir sözün, cümledeki yargı değiştirilmeden, kişinin kendi sözcükleri ile aktarılmasıdır. Dolaylı anlatımda, aktarılan cümlenin öznesi, yüklemi, zaman kipi, kişi zamirleri ve bağlaçlar gibi unsurlar, aktaran kişinin anlatımına uygun olarak değiştirilebilir.
Dolaylı Anlatım Örnekleri
Dolaylı anlatım örneklerini, doğrudan anlatım örneklerinden ayırt etmek için dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Bu noktalar şu şekilde sıralanabilir:
- Dolaylı anlatım cümlelerinde, aktarılan cümlenin öznesi, yüklemi, zaman kipi, kişi zamirleri ve bağlaçlar gibi unsurlar, aktaran kişinin anlatımına uygun olarak değiştirilebilir.
- Dolaylı anlatım cümlelerinde, aktarılan cümlenin sonunda genellikle “dedi”, “söyledi”, “diye konuştu” gibi söz gruplarından biri bulunur.
Bu noktalara dikkat ederek, aşağıdaki örnekleri doğrudan anlatım cümlelerinden ayırt edebiliriz:
Doğrudan Anlatım
- Öğretmen, “Bugün ders yok.” dedi.
- Annem, “Okula geç kalacaksın.” diye bağırdı.
- Arkadaşım, “Sen de benimle gel.” dedi.
Dolaylı Anlatım
- Öğretmenin bugün ders yok dediğini duydum.
- Annemin beni okula geç kalacaksın diye bağırdığını öğrendim.
- Arkadaşımın benimle gelmek istediğini söyledi.
Dolaylı Anlatım Kuralları
Dolaylı anlatımda, aktarılan cümlenin öznesi, yüklemi, zaman kipi, kişi zamirleri ve bağlaçlar gibi unsurlar, aktaran kişinin anlatımına uygun olarak değiştirilebilir. Bu değişiklikleri yaparken aşağıdaki kurallara uymak gerekir:
- Özne: Aktarılan cümlenin öznesi, aktaran kişinin cümlesindeki özneyle uyumlu olmalıdır.
Örneğin:
-
Doğrudan Anlatım: O, “Ben bu kitabı okuyacağım.” dedi.
-
Dolaylı Anlatım: Onun bu kitabı okuyacağını söyledi.
-
Yüklem: Aktarılan cümlenin yüklemi, aktaran kişinin cümlesindeki yüklemle uyumlu olmalıdır.
Örneğin:
-
Doğrudan Anlatım: Ali, “Ben buraya geleceğim.” dedi.
-
Dolaylı Anlatım: Ali’nin buraya geleceğini söyledi.
-
Zaman Kipi: Aktarılan cümlenin zaman kipi, aktaran kişinin cümlesindeki zaman kipiyle uyumlu olmalıdır.
Örneğin:
-
Doğrudan Anlatım: “Ben bu kitabı yarın okuyacağım.” dedi.
-
Dolaylı Anlatım: Bu kitabı yarın okuyacağını söyledi.
-
Kişi Zamirleri: Aktarılan cümlenin kişi zamirleri, aktaran kişinin cümlesindeki kişi zamirleri ile uyumlu olmalıdır.
Örneğin:
-
Doğrudan Anlatım: “Ben bu kitabı ona vereceğim.” dedi.
-
Dolaylı Anlatım: Bu kitabı ona vereceğini söyledi.
-
Bağlaçlar: Aktarılan cümlenin bağlaçları, aktaran kişinin cümlesindeki bağlaçlarla uyumlu olmalıdır.
Örneğin:
- Doğrudan Anlatım: “Ben bu kitabı okuyacağım, ama sonra ona vereceğim.” dedi.
- Dolaylı Anlatım: Bu kitabı okuyacağını, ama sonra ona vereceğini söyledi.
Dolaylı Anlatım Türleri
Dolaylı anlatım, aktarılan cümlenin yapısına göre iki türde incelenebilir:
- Düz Dolaylı Anlatım: Aktarılan cümlenin yapısında herhangi bir değişiklik yapılmadan aktarıldığı anlatım türüdür.
Örneğin:
-
Doğrudan Anlatım: “Ben bu kitabı okuyacağım.” dedi.
-
Düz Dolaylı Anlatım: Onun bu kitabı okuyacağını söyledi.
-
Değişik Dolaylı Anlatım: Aktarılan cümlenin yapısında bazı değişiklikler yapılarak aktarıldığı anlatım türüdür.
Örneğin:
- Doğrudan Anlatım: “Bu kitap çok güzel.” dedi.
- Değişik Dolaylı Anlatım: Bu kitabın çok güzel olduğunu söyledi.
Dolaylı Anlatım Kullanım Alanları
Dolaylı anlatım, günlük hayatta ve yazı dilinde sıkça kullanılan bir anlatım yöntemidir. A