Dürtüsellik Nedir?
Psikolojide dürtüsellik, çok az veya hiç önsezi, yansıma veya sonuçların dikkate alınması ile karakterize edilen davranışları sergileyen bir kaprisle hareket etme eğilimidir. Dürtüsel kişiler, isteklerini ve arzularını hemen yerine getirmek için sabırsızdırlar. Sonucu düşünmeden hareket ederler. Mantıklı olup olmadığını düşünmez, sadece keyif aldığı şeyleri devam ettirmek isterler.
Dürtüsellik, günlük yaşamda çeşitli şekillerde kendini gösterebilir. Örneğin, dürtüsel bir kişi, bir anlık öfke patlaması sonucu başkasına zarar verebilir. Ya da, bir anlık hevesle bir alışveriş yapabilir ve sonradan buna pişman olabilir. Dürtüsellik, kişinin ilişkilerinde, kariyerinde ve genel yaşam kalitesinde sorunlara neden olabilir.
Dürtüselliğin Nedenleri
Dürtüsellik, çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Genetik, beyin yapısı, çevresel faktörler ve bazı psikolojik bozukluklar dürtüselliğe neden olabilir.
Genetik
Dürtüsellik, genetik faktörlerden etkilenebilir. Araştırmalar, dürtüselliğin ailesel bir yatkınlığı olabileceğini göstermiştir.
Beyin yapısı
Dürtüsellik, beyin yapısındaki bazı değişikliklerden kaynaklanabilir. Örneğin, frontal korteksteki değişiklikler dürtüselliğe neden olabilir. Frontal korteks, planlama, karar verme ve davranışları kontrol etme gibi işlevlerden sorumludur.
Çevresel faktörler
Çevresel faktörler de dürtüselliğe neden olabilir. Örneğin, erken çocukluk döneminde yaşanan travmatik olaylar dürtüselliği artırabilir.
Psikolojik bozukluklar
Bazı psikolojik bozukluklar da dürtüselliğe neden olabilir. Örneğin, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), davranım bozukluğu ve kişilik bozuklukları dürtüselliğe neden olabilir.
Dürtüselliğin Belirtileri
Dürtüselliğin başlıca belirtileri şunlardır:
- Sabırsızlık
- Sonucu düşünmeden hareket etme
- Hemen tatmin olma ihtiyacı
- Dış uyaranlara karşı aşırı duyarlı olma
- Agresif davranışlar
- Karşı tarafı dinlemekte güçlük çekme
- Riskli davranışlar
Dürtüselliğin Sonuçları
Dürtüsellik, kişinin günlük yaşamda çeşitli zorluklar yaşamasına neden olabilir. Dürtüselliğin olası sonuçları şunlardır:
- Kişisel ilişkilerde sorunlar
- Kariyer başarısında sorunlar
- Hukuki sorunlar
- Maddi kayıplar
- Fiziksel ve duygusal yaralanmalar
Dürtüselliğin Tedavisi
Dürtüselliğin tedavisi, dürtüselliğin nedenine göre değişir. Genetik veya beyin yapısındaki değişikliklerden kaynaklanan dürtüsellik için ilaç tedavisi veya cerrahi müdahale gerekebilir. Çevresel faktörlerden veya psikolojik bozukluklardan kaynaklanan dürtüsellik için ise psikoterapi, davranışçı terapi veya ilaç tedavisi uygulanabilir.
Dürtüselliği Azaltmak için Öneriler
Dürtüselliği azaltmak için yapılabilecek bazı şeyler şunlardır:
- Düşünmeden hareket etmeden önce bir dakika bekleyin.
- Olumlu ve olumsuz sonuçları düşünün.
- Daha sonra pişman olabileceğiniz şeyleri yapmaktan kaçının.
- Başkalarının duygularını anlamaya çalışın.
- Stresinizi yönetin.
Dürtüsellik, kişinin günlük yaşamda çeşitli zorluklar yaşamasına neden olabilen bir durumdur. Dürtüselliği azaltmak için yapılması gereken bazı şeyler vardır. Dürtüsellikle başa çıkma konusunda zorluk yaşıyorsanız, bir uzmandan yardım almanız faydalı olabilir.