Efal-i Mükellefin Nedir?
Efal-i mükellefin, İslam hukukunda mükelleflerin yapması gereken veya yapmaması gereken fiilleri ifade eder. Mükellef, İslam hukukunda ergenlik çağına ulaşmış ve aklı başında olan kişidir. Efal-i mükellefin, farz, vacip, müstehap, mubah, mekruh ve haram olmak üzere altı kısma ayrılır.
Farz:
Farz, Allah tarafından yapılması kesin olarak emredilen fiillerdir. Farzlar, Kur’an-ı Kerim’de veya sahih hadislerde açıkça belirtilmiştir. Farzları yerine getirmeyen kişiler, günah işlemiş olur. Farzlar şunlardır:
- Namaz kılmak
- Oruç tutmak
- Zekât vermek
- Hacca gitmek
- Müslümanlara yardım etmek
- Kötülüklerden uzak durmak
Vacip:
Vacip, farz kadar kesin olmamakla birlikte, yapılması gereken fiillerdir. Vacipler, Kur’an-ı Kerim’de veya sahih hadislerde açıkça belirtilmemiştir, ancak din alimleri tarafından farz olarak kabul edilmiştir. Vacipleri yerine getirmeyen kişiler, günah işlemiş olur. Vacipler şunlardır:
- Cuma namazı kılmak
- Bayram namazı kılmak
- Cenaze namazı kılmak
- Kurban kesmek
- Fitre vermek
Müstehap:
Müstehap, yapılması tavsiye edilen fiillerdir. Müstehaplar, Kur’an-ı Kerim’de veya sahih hadislerde açıkça belirtilmemiştir, ancak din alimleri tarafından müstehap olarak kabul edilmiştir. Müstehapları yerine getiren kişiler, sevap kazanır. Müstehaplar şunlardır:
- Sabah namazı kılmak
- Akşam namazı kılmak
- Yatsı namazı kılmak
- Teheccüd namazı kılmak
- Dua etmek
- Zikir çekmek
- Kur’an-ı Kerim okumak
- Sadaka vermek
Mubah:
Mubah, yapılması veya yapılmaması serbest olan fiillerdir. Mubahlar, Kur’an-ı Kerim’de veya sahih hadislerde açıkça belirtilmemiştir. Mubahları yapan veya yapmayan kişiler, günah işlemiş olmaz. Mubahlar şunlardır:
- Yemek yemek
- İçmek
- Uyumak
- Çalışmak
- Eğlenmek
- Seyahat etmek
Mekruh:
Mekruh, yapılması hoş karşılanmayan fiillerdir. Mekruhlar, Kur’an-ı Kerim’de veya sahih hadislerde açıkça belirtilmemiştir, ancak din alimleri tarafından mekruh olarak kabul edilmiştir. Mekruhları yapan kişiler, günah işlemiş olmaz, ancak sevap da kazanmaz. Mekruhlar şunlardır:
- Gıybet etmek
- Dedikodu yapmak
- Yalan söylemek
- Hırsızlık yapmak
- Zina yapmak
- İçki içmek
- Kumar oynamak
Haram:
Haram, yapılması kesin olarak yasaklanan fiillerdir. Haramlar, Kur’an-ı Kerim’de veya sahih hadislerde açıkça belirtilmiştir. Haramları yapan kişiler, günah işlemiş olur. Haramlar şunlardır:
- Cinayet işlemek
- Hırsızlık yapmak
- Zina yapmak
- İçki içmek
- Kumar oynamak
- Faiz almak
- Rüşvet vermek
- Yalan yere yemin etmek
- Ana-babaya karşı gelmek