Emboli Nedir?
Emboli, vücudun herhangi bir bölgesindeki bir damarın içinde oluşan pıhtı parçalarının dolaşıma karışarak, farklı bir doku veya organa ait damarlarda tıkanıklığa yol açması durumudur. Emboli, damar tıkanıklığına neden olan nesneye göre adlandırılır. Örneğin, akciğer damarlarında oluşan pıhtı parçalarına bağlı tıkanıklık pulmoner emboli olarak adlandırılır. Beyin damarlarında oluşan pıhtı parçalarına bağlı tıkanıklık inme olarak adlandırılır.
Emboli Neden Olur?
Emboli, genellikle kanın pıhtılaşma eğiliminin arttığı durumlarda görülür. Bu duruma yol açabilecek bazı faktörler şunlardır:
- Hareketsizlik: Uzun süre hareketsiz kalmak, kanın pıhtılaşma eğilimini artırır. Bu nedenle, ameliyat sonrası, uzun yolculuklarda veya yatağa bağımlı olunan durumlarda emboli riski artar.
- Travma: Damar yaralanması, kanın pıhtılaşmasını tetikleyebilir. Bu nedenle, trafik kazası, düşme veya ameliyat gibi travmatik olaylar sonrası emboli riski artar.
- Kanser: Kanser tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar, kanın pıhtılaşma eğilimini artırabilir. Bu nedenle, kanser hastalarında emboli riski artar.
- Bazı hastalıklar: Bazı hastalıklar, kanın pıhtılaşma eğilimini artırabilir. Bu hastalıklara örnek olarak, kalp hastalığı, yüksek tansiyon, diyabet ve böbrek hastalığı verilebilir.
Emboli Belirtileri
Emboli, oluştuğu yere ve boyutuna göre farklı belirtilere neden olabilir. Genel olarak görülen belirtiler şunlardır:
- Ani nefes darlığı
- Göğüs ağrısı
- Baş dönmesi
- Bayılma
- Kalp çarpıntısı
- Kusma
- İshal
- Ayaklarda şişlik
Emboli Tanısı
Emboli tanısı, hastanın öyküsü, fizik muayene bulguları ve laboratuvar testleri ile konulur. Laboratuvar testlerinde, kan pıhtılaşma faktörlerinin seviyeleri incelenir. Ayrıca, göğüs röntgeni, bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) gibi görüntüleme yöntemleri ile embolinin yeri ve boyutu belirlenebilir.
Emboli Tedavisi
Emboli tedavisi, embolinin boyutuna ve yerleşimine göre değişir. Küçük emboliler genellikle kendiliğinden geçer. Ancak, büyük emboliler veya hayati organları tıkayan emboliler için tıbbi müdahale gerekir.
Emboli tedavisinde kullanılan bazı yöntemler şunlardır:
- İlaç tedavisi: İlaç tedavisi, embolinin büyümesini önlemek veya parçalanmasını sağlamak için kullanılır.
- Ameliyat: Ameliyat, emboliyi çıkarmak için kullanılır.
- Trombolitik tedavi: Trombolitik tedavi, emboliyi parçalamak için kullanılan bir ilaç tedavisidir.
Emboli Komplikasyonları
Emboli, ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu komplikasyonlar şunlardır:
- Akciğer yetmezliği
- Kalp krizi
- İnme
- Ölüm
Emboliden Korunma
Emboliden korunmak için alınabilecek bazı önlemler şunlardır:
- Hareketsiz kalmamak: Uzun süre hareketsiz kalmak, kanın pıhtılaşma eğilimini artırır. Bu nedenle, ameliyat sonrası, uzun yolculuklarda veya yatağa bağımlı olunan durumlarda düzenli olarak hareket etmek gerekir.
- Düzenli egzersiz yapmak: Düzenli egzersiz yapmak, kan dolaşımını hızlandırır ve kanın pıhtılaşmasını önler.
- Sağlıklı beslenmek: Sağlıklı beslenmek, kan pıhtılaşmasını önleyen faktörleri artırmaya yardımcı olur.
- Kilo vermek: Fazla kilolu olmak, kanın pıhtılaşma eğilimini artırır. Bu nedenle, fazla kilolu olanların kilo vermesi gerekir.
- Riskli faktörleri kontrol etmek: Hareketsizlik, travma, kanser, kalp hastalığı, yüksek tansiyon, diyabet ve böbrek hastalığı gibi riskli faktörleri kontrol etmek, emboli riskini azaltmaya yardımcı olur.
Emboli, hayatı tehdit eden ciddi bir durumdur. Bu nedenle, emboli belirtileri gösteren kişilerin hemen bir sağlık kuruluşuna başvurması gerekir.