Farzı Kifâye Nedir?
Farzı kifâye, İslam dininde, toplumu ilgilendiren ve yapılması gerekli olan işlerden herhangi birini ifade eden bir terimdir. Bu işler, toplumdaki düzenin ve huzurun sağlanması için gerekli olan temel ihtiyaçlardır. Farzı kifâye sayılan işler, Kur’an-ı Kerim’de açıkça emredilmemiş olsa da, İslam hukukçuları tarafından sosyal hayat bakımından farz (gerekli) görülmüştür.
Farzı kifâye, farzı ayn ile karşıtlık gösterir. Farzı ayn, her Müslümanın yerine getirmesi zorunlu olan işlerdir. Örneğin, namaz kılmak, oruç tutmak, zekat vermek ve hacca gitmek farzı ayndır. Farzı kifâye ise, bir topluluk içinde bir kişinin yerine getirmesi ile diğerlerinin sorumluluktan kurtulduğu işlerdir. Örneğin, cenazeyi yıkamak, kefenlemek, cenaze namazı kılmak ve gömmek farzı kifâyedir.
Farzı Kifâyenin Özellikleri
Farzı kifâyenin bazı temel özellikleri şunlardır:
- Farzı kifâye, toplumu ilgilendiren işlerdir.
- Farzı kifâye, Kur’an-ı Kerim’de açıkça emredilmemiş olsa da, İslam hukukçuları tarafından sosyal hayat bakımından farz (gerekli) görülmüştür.
- Farzı kifâye, bir topluluk içinde bir kişinin yerine getirmesi ile diğerlerinin sorumluluktan kurtulduğu işlerdir.
Farzı Kifâyenin Örnekleri
Farzı kifâye sayılan işlerden bazıları şunlardır:
- Cenazeyi yıkamak, kefenlemek, cenaze namazı kılmak ve gömmek
- Yolların, köprülerin ve su yollarının yapımı ve bakımı
- Yangın, sel, deprem gibi doğal afetlerden etkilenen kişilerin yardım edilmesi
- Yoksul ve muhtaç kişilerin beslenmesi ve barındırılması
- Eğitim ve öğretim faaliyetlerinin yürütülmesi
- Adaletin sağlanması ve hukukun üstünlüğünün korunması
- Toplumsal düzenin ve huzurun sağlanması
Farzı Kifâyenin Önemi
Farzı kifâye, İslam dininin toplumsal yönünü gösteren önemli bir kavramdır. Farzı kifâye, toplumun temel ihtiyaçlarının karşılanmasını ve toplumsal düzenin sağlanmasını amaçlar. Bu nedenle, farzı kifâye sayılan işler, her Müslümanın üzerine düşen bir sorumluluktur.
Farzı Kifâyenin Yükümlülüğü
Farzı kifâye, toplumdaki her Müslümana farzdır. Ancak, bu sorumluluğun yerine getirilmesi için, yeterli sayıda kişinin bu işi üstlenmesi gerekir. Eğer, toplumda yeterli sayıda kişi bu işi üstlenmezse, o zaman bu işi üstlenmeyen kişiler de sorumlu olur.
Farzı Kifâyenin Çeşitleri
Farzı kifâye, iki ana gruba ayrılır:
- Devletin sorumluluğunda olan farzı kifâye: Bu tür farzı kifâyeler, toplumun temel ihtiyaçlarının karşılanması için gerekli olan işlerdir. Örneğin, yolların, köprülerin ve su yollarının yapımı ve bakımı, yangın, sel, deprem gibi doğal afetlerden etkilenen kişilerin yardım edilmesi, yoksul ve muhtaç kişilerin beslenmesi ve barındırılması, eğitim ve öğretim faaliyetlerinin yürütülmesi gibi işler devlet tarafından yapılır.
- Toplumun sorumluluğunda olan farzı kifâye: Bu tür farzı kifâyeler, toplumun huzur ve düzeninin sağlanması için gerekli olan işlerdir. Örneğin, cenazeyi yıkamak, kefenlemek, cenaze namazı kılmak ve gömmek, adaletin sağlanması ve hukukun üstünlüğünün korunması gibi işler toplum tarafından yapılır.
Farzı Kifâyenin Sonuçları
Farzı kifâyenin yerine getirilmesi ile aşağıdaki sonuçlar ortaya çıkar:
- Toplumsal düzen ve huzur sağlanır.
- Toplumun temel ihtiyaçları karşılanır.
- Yoksul ve muhtaç kişilerin durumu iyileşir.
- Eğitim ve öğretim faaliyetlerinin yaygınlaşması sağlanır.
- Adalet ve hukukun üstünlüğü korunur.
Sonuç olarak, farzı kifâye, İslam dininin toplumsal yönünü gösteren önemli bir kavramdır. Farzı kifâye, toplumun temel ihtiyaçlarının karşılanmasını ve toplumsal düzenin sağlanmasını amaçlar. Bu nedenle, farzı kifâye sayılan işler, her Müslümanın üzerine düşen bir sorumluluktur.