FOB Nedir?
FOB, İngilizce “Free on Board” kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. Türkçe karşılığı ise “Geminin Güvertesinde Teslim”dir. FOB, uluslararası ticarette kullanılan bir teslim şeklidir. Bu teslim şeklinde, mallar satıcının ülkesinde belirlenen yükleme limanında, alıcı tarafından seçilen gemiye yüklendiğinde, risk ve masraflar alıcıya geçer.
FOB teslim şekli, deniz ve iç su taşımacılığında kullanılır. FAS teslim şekline benzerlik gösterir, ancak mallar gemide teslim edilir. FAS teslim şeklinde ise mallar yanaşma limanında teslim edilir.
FOB Teslim Şekilinde Risk ve Masrafların Geçişi
FOB teslim şeklinde, risk ve masraflar mallar gemide yüklendiğinde alıcıya geçer. Bu nedenle, malların yükleme limanına kadar olan taşıma masrafları, liman gümrüğü masrafları ve liman sigorta masrafları satıcıya aittir. Yükleme limanında mallar gemiye yüklendikten sonra, malların kaybolması, hasar görmesi veya gecikmesi durumunda, bu risk alıcıya geçer.
FOB Teslim Şekilinde Satıcının Sorumlulukları
FOB teslim şeklinde, satıcının sorumlulukları şunlardır:
- Malları, sözleşmede belirtilen miktarda, kalitede ve özellikte hazırlamak
- Malları, yükleme limanına kadar taşımak
- Malları, yükleme limanında gümrüğe vermek
- Malların yükleme limanında gümrükçe onaylanmış bir şekilde yüklenmesini sağlamak
FOB Teslim Şekilinde Alıcının Sorumlulukları
FOB teslim şeklinde, alıcının sorumlulukları şunlardır:
- Malların yükleme limanında gümrük işlemlerini yapmak
- Malların yükleme limanında navlun bedelini ödemek
- Malların yükleme limanında sigortasını yaptırmak
- Malların yükleme limanında teslim alınmasını sağlamak
FOB Teslim Şekilinin Avantajları ve Dezavantajları
FOB teslim şeklinin avantajları şunlardır:
- Satıcı, malların yükleme limanına kadar olan risk ve masraflardan sorumludur.
- Satıcı, malların yükleme limanında gümrükçe onaylanmış bir şekilde yüklenmesini sağlar.
- Alıcı, malların yükleme limanında gümrük işlemlerini kendisi yapar.
FOB teslim şeklinin dezavantajları şunlardır:
- Alıcı, malların yükleme limanında navlun bedelini ve sigorta bedelini ödemek zorundadır.
- Alıcı, malların yükleme limanında teslim alınmasını kendisi organize etmek zorundadır.
FOB Teslim Şeklinin Kullanıldığı Durumlar
FOB teslim şekli, aşağıdaki durumlarda sıklıkla kullanılır:
- Satıcının, malların yükleme limanına kadar olan taşıma ve sigorta masraflarını karşılayabilecek mali durumu varsa
- Alıcı, malların yükleme limanında gümrük işlemlerini kendisi yapmak istiyorsa
- Alıcı, malların yükleme limanında teslim alınmasını kendisi organize etmek istiyorsa
FOB Teslim Şekilinin Örnekleri
FOB teslim şeklinin örnekleri şunlardır:
- Bir Türk ihracatçısı, Almanya’ya ihracat yaptığı bir malın FOB teslim şeklini seçmiştir. Bu durumda, ihracatçı, malları Almanya’nın Hamburg limanına kadar taşımakla ve Hamburg limanında gümrüğe vermekle yükümlüdür. Mallar Hamburg limanında yükleme limanına kadar olan risk ve masraflar ihracatçıya, yükleme limanında başlayan risk ve masraflar ise alıcıya aittir.
- Bir Türk ithalatçısı, Çin’den ithalat yaptığı bir malın FOB teslim şeklini seçmiştir. Bu durumda, ithalatçı, malların Çin’in Şanghay limanına kadar olan navlun bedelini ve sigorta bedelini ödemekle yükümlüdür. Mallar Şanghay limanında yükleme limanına kadar olan risk ve masraflar ithalatçıya, yükleme limanında başlayan risk ve masraflar ise ihracatçıya aittir.
Sonuç
FOB, uluslararası ticarette kullanılan bir teslim şeklidir. Bu teslim şeklinde, mallar satıcının ülkesinde belirlenen yükleme limanında, alıcı tarafından seçilen gemiye yüklendiğinde, risk ve masraflar alıcıya geçer. FOB teslim şekli, satıcının, malların yükleme limanına kadar olan risk ve masraflardan sorumlu olmasını sağlar.