Generatör Nedir?
Generatör, mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çeviren bir alettir. En kısa tanımıyla, bir jeneratör, dönen bir rotorun manyetik alan içinde hareket etmesiyle bir elektrik akımı üreten bir cihazdır.
Generatörler, elektrik şebekesinin olmadığı veya elektrik kesintisi durumunda elektrik ihtiyacını karşılamak için kullanılır. Ayrıca, uzak yerlerde elektrik şebekesinin olmadığı veya yetersiz olduğu yerlerde de kullanılırlar.
Generatörlerin Çalışma Prensibi
Generatörlerin çalışma prensibi, Faraday’ın elektromanyetik indüksiyon yasasına dayanır. Bu yasaya göre, bir iletken bir manyetik alan içinde hareket ettirildiğinde, iletkende bir elektrik akımı oluşur.
Generatörlerde, rotorun hareketi, bir motor veya bir türbin tarafından sağlanır. Motor, genellikle bir içten yanmalı motor veya bir elektrik motorudur. Türbin ise, su, rüzgar veya buhar gibi bir enerji kaynağı tarafından hareket ettirilir.
Rotor, manyetik alan içinde dönerken, rotorun içinde bulunan iletkenler manyetik alan tarafından kesilir. Bu, iletkenlerde bir elektrik akımının oluşmasına neden olur.
Generatörlerde, üretilen elektrik akımının gerilimi ve frekansı, jeneratörün tasarımına ve çalışma koşullarına bağlı olarak değişir.
Generatörlerin Çeşitleri
Generatörler, çalışma şekline, tahrik şekline, üretilen akımın türüne ve frekansına göre çeşitli kategorilere ayrılır.
Çalışma Şekline Göre Jeneratörler
Generatörler, çalışma şekline göre iki ana kategoriye ayrılır:
- Sürekli çalışan jeneratörler: Bu jeneratörler, sürekli olarak elektrik üretmek için tasarlanmıştır. Elektrik şebekelerinde kullanılan jeneratörler genellikle sürekli çalışan jeneratörlerdir.
- Döngüsel çalışan jeneratörler: Bu jeneratörler, ihtiyaç duyulduğunda elektrik üretmek için tasarlanmıştır. Elektrik kesintisi durumunda kullanılan jeneratörler genellikle döngüsel çalışan jeneratörlerdir.
Tahrik Şekline Göre Jeneratörler
Generatörler, tahrik şekline göre de üç ana kategoriye ayrılır:
- İçten yanmalı motorlu jeneratörler: Bu jeneratörler, bir içten yanmalı motor tarafından tahrik edilir. İçten yanmalı motorlar, dizel, benzin, gaz veya LPG gibi yakıtlar ile çalışabilir.
- Elektrik motorlu jeneratörler: Bu jeneratörler, bir elektrik motoru tarafından tahrik edilir. Elektrik motorları, şebekeden gelen elektrik ile çalışır.
- Türbinli jeneratörler: Bu jeneratörler, bir türbin tarafından tahrik edilir. Türbinler, su, rüzgar veya buhar gibi bir enerji kaynağı tarafından hareket ettirilir.
Üretilen Akımın Türü ve Frekansına Göre Jeneratörler
Generatörler, üretilen akımın türüne ve frekansına göre de çeşitli kategorilere ayrılır:
- Doğru akım jeneratörleri: Bu jeneratörler, doğru akım elektrik üretir.
- Alternatif akım jeneratörleri: Bu jeneratörler, alternatif akım elektrik üretir.
Alternatif akım jeneratörleri, üretilen akımın frekansına göre de iki ana kategoriye ayrılır:
- 50 Hz jeneratörler: Bu jeneratörler, 50 Hz frekansında alternatif akım elektrik üretir. Türkiye’deki elektrik şebekesi, 50 Hz frekansında çalışır.
- 60 Hz jeneratörler: Bu jeneratörler, 60 Hz frekansında alternatif akım elektrik üretir. Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada gibi ülkelerdeki elektrik şebekeleri, 60 Hz frekansında çalışır.
Generatörlerin Kullanım Alanları
Generatörler, çeşitli alanlarda kullanılır. En yaygın kullanım alanları şunlardır:
- Elektrik kesintisi durumunda elektrik ihtiyacının karşılanması
- Uzak yerlerde elektrik şebekesinin olmadığı veya yetersiz olduğu yerlerde elektrik üretimi
- Mobil uygulamalarda (kamp, karavan, inşaat vb.)
- Endüstriyel uygulamalarda (üretim tesisleri, hastaneler, havaalanları vb.)
Generatörlerin Avantajları ve Dezavantajları
Generatörlerin avantajları şunlardır:
- Elektrik kesintisi durumunda elektrik ihtiyacının karşılanmasına yardımcı olur.
- Uzak yerlerde elektrik şebekesinin olmadığı veya yetersiz olduğu yerlerde elektrik üretimine olanak tanır.
- Mobil uygulamalarda kullanılabilir.