Geri dönüşüm nedir?
Geri dönüşüm, kullanım dışı kalan ve çöpe atılmış malzemelerin tekrar kullanılabilir hale getirilmesi işlemidir. Bu işlem, atıkların kaynağında ayrı toplanması ve geri dönüşüm tesislerinde çeşitli fiziksel ve kimyasal işlemlere tabi tutulmasıyla gerçekleştirilir. Geri dönüşümün amacı, atıkların çevreye zarar vermesini önlemek, doğal kaynakları korumak ve enerji tasarrufu sağlamaktır.
Geri dönüşümün faydaları
Geri dönüşümün birçok faydası vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Doğal kaynakların korunması: Geri dönüşüm sayesinde, atıkların hammadde olarak tekrar kullanılması sağlanır. Bu da doğal kaynakların korunmasına ve israfın önlenmesine yardımcı olur.
- Enerji tasarrufu: Geri dönüşüm, yeni malzemelerin üretilmesi için gereken enerjiyi azaltır. Örneğin, bir ton kağıdın geri dönüştürülmesi, yeni bir ton kağıt üretmek için gereken enerjinin yaklaşık %60’ını tasarruf sağlar.
- Çevre kirliliğinin azaltılması: Geri dönüşüm, atıkların yakılması veya gömülmesiyle oluşan çevre kirliliğini azaltır. Örneğin, bir ton plastiğin geri dönüştürülmesi, yakılması durumunda oluşacak sera gazı emisyonunun yaklaşık %25’ini azaltır.
- Ekonomik faydalar: Geri dönüşüm, yeni iş alanları ve gelir fırsatları yaratır.
Geri dönüşümün aşamaları
Geri dönüşüm, atıkların kaynağında ayrı toplanması ve geri dönüşüm tesislerinde çeşitli fiziksel ve kimyasal işlemlere tabi tutulmasıyla gerçekleştirilir.
Atıkların kaynağında ayrı toplanması: Geri dönüşümün ilk aşaması, atıkların kaynağında ayrı toplanması ve ayrı konteynırlara yerleştirilmesidir. Bu sayede, atıkların geri dönüşüm için uygun hale getirilmeleri kolaylaşır ve geri dönüşüm tesislerinde işleme maliyetleri azalır.
Geri dönüşüm tesislerinde işleme: Geri dönüşüm tesislerinde, atık malzemeler çeşitli fiziksel ve kimyasal işlemlere tabi tutularak tekrar kullanılabilir hale getirilir. Bu işlemler, atık malzemenin türüne göre değişir.
Fiziksel işlemler: Fiziksel işlemler, atıkların boyutlarının küçültülmesi, ayrılması ve saflaştırılması için kullanılan işlemlerdir. Bu işlemler arasında kırma, öğütme, ayırma ve yıkama yer alır.
Kimyasal işlemler: Kimyasal işlemler, atıkların kimyasal yapılarının değiştirilmesi için kullanılan işlemlerdir. Bu işlemler arasında ayrıştırma, geri kazanma ve dönüştürme yer alır.
Geri dönüştürülebilir atık malzemeler
Geri dönüştürülebilir atık malzemeler, şunlardır:
- Kağıt: Kağıt, karton, gazete, dergi, kitap, ambalaj kağıdı, vb.
- Plastik: PET, PP, HDPE, PVC, LDPE, vb.
- Cam: Cam şişe, kavanoz, vb.
- Metal: Demir, alüminyum, bakır, çinko, vb.
- Organik atıklar: Yemek artıkları, bahçe atıkları, vb.
Türkiye’de geri dönüşüm
Türkiye’de geri dönüşüm, 2005 yılında yürürlüğe giren Çevrenin Korunması ve Kontrolü Kanun ile düzenlenmiştir. Bu kanuna göre, belediyeler, geri dönüşümün yaygınlaştırılması için gerekli önlemleri almak ve geri dönüşüm tesisleri kurmakla yükümlüdür.
Türkiye’de geri dönüşüm oranı, son yıllarda önemli ölçüde artmıştır. 2022 yılında, Türkiye’de geri dönüşüm oranı %13,5 olarak gerçekleşmiştir. Bu oran, Avrupa Birliği ortalamasının üzerindedir.
Geri dönüşümün yaygınlaştırılması için yapılması gerekenler
Geri dönüşümün yaygınlaştırılması için yapılması gerekenler şunlardır:
- Atıkların kaynağında ayrı toplanması: Atıkların kaynağında ayrı toplanması, geri dönüşümün ilk ve en önemli aşamasıdır.
- Geri dönüşümün teşvik edilmesi: Geri dönüşümün teşvik edilmesi için, insanlara geri dönüşümün faydaları hakkında bilgi verilmesi ve geri dönüştürülmüş ürünler için teşviklerin sağlanması gerekir.
- Geri dönüşüm tesislerinin yaygınlaştırılması: Geri dönüşüm tesislerinin yaygınlaştırılması, geri dönüştürülmüş malzemelerin tekrar kullanılmasını kolaylaştırır.
Sonuç olarak, geri dönüşüm, çevrenin korunması ve sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması için önemli bir araçtır. Geri dönüşümü yaygınlaştırmak için herkesin üzerine düşeni yapması gerekir.