Glasgow Koma Skalası (GKS), bir insanın bilinç durumunu başlangıçta ve sonraki değerlendirmelerde güvenilir ve objektif olarak kaydetmeyi amaçlayan bir yöntemdir. Hasta skalanın kriterlerine göre değerlendirildiğinde, hastaya 3 ile 14 ya da 15 arasında puanlar verilir. GKS, 1974 yılında İskoç nörolog ve anestezi uzmanı Bryan Jennett ve Glasgow Üniversitesi’ndeki meslektaşları tarafından geliştirilmiştir. GKS, dünya çapında acil servislerde, yoğun bakım ünitelerinde ve diğer klinik ortamlarda yaygın olarak kullanılmaktadır.
GKS’nin üç bileşeni vardır:
- Açıklık: Hastanın gözlerini açmasına göre değerlendirilir.
- Yanıt: Hastanın komutlara veya uyaranlara verdiği sözel veya motor yanıtlara göre değerlendirilir.
- Motor: Hastanın ağrıya verdiği motor yanıtlara göre değerlendirilir.
[Image of Motor bileşeni Glasgow Koma Skalası]
Her bileşen için puanlama aşağıdaki gibidir:
- Açıklık:
- 4: Spontan olarak açar
- 3: Sözlü komutla açar
- 2: Ağrıyla açar
- 1: Ağrıya yanıtsız
- Yanıt:
- 5: Konuşuyor, yönelimli
- 4: Konuşuyor, yönelimsiz
- 3: Tek sözcüklü yanıtlar veriyor
- 2: İnleme veya ağlama
- 1: Ağrıya yanıtsız
- Motor:
- 6: Dizler ve dirsekleri tam fleksiyonda, ağrıya karşı direnç gösteriyor
- 5: Dizler ve dirsekleri kısmen fleksiyonda, ağrıya karşı direnç gösteriyor
- 4: Dizler veya dirsekler fleksiyonda, ağrıya karşı direnç göstermiyor
- 3: Ağrılı uyarana karşı fleksiyon yapıyor
- 2: Ağrılı uyarana karşı ekstansiyon yapıyor
- 1: Ağrılı uyarana yanıtsız
GKS puanı, hastanın bilinç durumunun bir göstergesidir. GKS puanı ne kadar düşükse, bilinç durumu o kadar kötüdür. GKS puanı 13 veya daha yüksek olan hastalar genellikle bilinçlidir ve çevrelerini algılayabilirler. GKS puanı 8 veya daha düşük olan hastalar ise genellikle bilinçsizdir ve çevrelerini algılayamamaktadırlar.
GKS, çeşitli tıbbi durumların değerlendirilmesinde kullanılır. Örneğin, beyin travması, inme, kafa travması, enfeksiyonlar ve zehirlenme gibi durumlarda GKS, hastanın durumunun ciddiyetinin değerlendirilmesinde yardımcı olabilir. GKS, hastanın tedaviye yanıtını izlemek için de kullanılabilir.
GKS’nin bazı sınırlamaları vardır. GKS, sadece bilinç durumunu değerlendirir ve diğer nörolojik fonksiyonları değerlendirmez. Ayrıca, GKS, hastanın yaşı, dil ve kültürel farklılıkları gibi faktörleri dikkate almaz.
GKS’nin kullanımıyla ilgili bazı öneriler şunlardır:
- GKS değerlendirmesi, mümkün olan en kısa sürede yapılmalıdır.
- GKS değerlendirmesi, eğitimli bir sağlık çalışanı tarafından yapılmalıdır.
- GKS değerlendirmesi, her zaman aynı standartlara göre yapılmalıdır.
GKS, acil servislerde, yoğun bakım ünitelerinde ve diğer klinik ortamlarda yaygın olarak kullanılan değerli bir araçtır. GKS, hastanın bilinç durumunu güvenilir ve objektif bir şekilde değerlendirmeye yardımcı olarak, hastanın tedavisinin planlanmasında ve takibinde önemli bir rol oynamaktadır.
GKS’nin bazı kullanım örnekleri şunlardır:
- Acil serviste: GKS, beyin travması geçiren hastaların değerlendirilmesinde kullanılır. GKS puanı, hastanın hastaneye kabul edildiğinde durumunun ciddiyetinin değerlendirilmesinde yardımcı olur ve hastanın tedaviye yanıtını izlemek için kullanılır.
- Yoğun bakım ünitesinde: GKS, yoğun bakım ünitesine kabul edilen hastaların değerlendirilmesinde kullanılır. GKS puanı, hastanın durumunun ciddiyetinin değerlendirilmesinde yardımcı olur ve hastanın tedaviye yanıtını izlemek için kullanılır.
- Diğer klinik ortamlarda: GKS, inme, kafa travması, enfeksiyonlar ve zehirlenme gibi çeşitli tıbbi durumların değerlendirilmesinde kullanılabilir.