İmmün Trombositopenik Purpura (İTP), vücudun savunma sisteminin trombositleri yabancı bir madde olarak algılayıp yok etmesiyle ortaya çıkan bir kan hastalığıdır. Trombositler, kanın pıhtılaşmasında önemli rol oynayan kan hücreleridir. İTP’de trombosit sayısı normalin çok altında düşer ve bu da kanamaya yatkınlığa neden olur.
İTP’nin Belirtileri
İTP’nin en yaygın belirtisi, deride küçük, kırmızı noktalar şeklinde görülen kanamalar (peteşi) ve morluklar (ekimoz) oluşumudur. Bu kanamalar, özellikle bacaklarda, kollarda ve gövdenin üst kısmında görülür. İTP’li hastalarda ayrıca diş eti kanaması, burun kanaması, vajinal kanama ve mide-bağırsak kanaması gibi iç kanamalar da görülebilir.
İTP’nin diğer belirtileri arasında şunlar yer alır:
- Yorgunluk
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi
- Gözlerde kanama
- Kulaklarda çınlama
- İdrarda kan
İTP’nin Nedenleri
İTP’nin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, vücudun bağışıklık sisteminin trombositlere karşı yanlışlıkla antikorlar üretmesiyle ortaya çıktığı düşünülmektedir. Bu antikorlar, trombositleri yabancı bir madde olarak algılar ve onları yok eder.
İTP’ye neden olabilecek bazı risk faktörleri şunlardır:
- Viral enfeksiyonlar
- İlaçlar
- Kemik iliği hastalıkları
- Otoimmün hastalıklar
- Kanser
İTP’nin Tanısı
İTP tanısı, hastanın tıbbi öyküsü, fizik muayenesi ve kan testleri ile konulur. Kan testlerinde trombosit sayısının düşüklüğü görülür. Ayrıca, trombositlerin işlevini değerlendirmek için trombosit agregasyonuna bakılabilir.
İTP’nin Tedavisi
İTP’nin tedavisi, hastanın yaşına, trombosit sayısının düşüklüğünün derecesine ve kanama riskine göre belirlenir.
İlaç tedavisi
İTP’nin tedavisinde en yaygın kullanılan ilaç kortikosteroidlerdir. Kortikosteroidler, bağışıklık sistemini baskılayarak trombositlerin üretimini ve yaşam süresini artırmaya yardımcı olur. Kortikosteroid tedavisine yanıt vermeyen hastalarda, immünosupresif ilaçlar, alemtuzumab veya rituximab gibi yeni nesil ilaçlar kullanılabilir.
Diğer tedaviler
İTP’nin tedavisinde kullanılan diğer yöntemler şunlardır:
- Trombosit transfüzyonu: Trombosit sayısı çok düşük olan hastalarda, trombosit transfüzyonu ile trombosit seviyeleri yükseltilebilir. Ancak, trombosit transfüzyonları, trombositleri yok eden antikorların üretimini artırabileceğinden, uzun süreli kullanımda sakıncalıdır.
- Trombosit büyüme faktörleri: Trombosit büyüme faktörleri, trombosit üretimini artırmaya yardımcı olan hormonlardır. Trombosit büyüme faktörleri, İTP’nin tedavisinde özellikle çocuklarda etkilidir.
- Kemik iliği nakli: Kemik iliği nakli, İTP’nin en son çare olarak kullanılan bir tedavisidir. Kemik iliği nakli ile hastaya, sağlıklı bir donörden alınan kemik iliği nakledilir. Kemik iliği, trombosit üretiminden sorumlu hücreleri içerir.
İTP’nin Prognozu
İTP’nin prognozu, hastanın yaşına, trombosit sayısının düşüklüğünün derecesine ve kanama riskine göre değişir.
Çocuklarda İTP, genellikle kendiliğinden iyileşir. Yetişkinlerde İTP’nin kronikleşmesi daha olasıdır.
İTP’li hastaların, kanama riskini azaltmak için bazı önlemler alması önemlidir. Bu önlemler arasında şunlar yer alır:
- Aspirin ve ibuprofen gibi kan sulandırıcı ilaçlardan kaçınmak
- Kesici aletler ve bıçaklarla dikkatli olmak
- Diş fırçalarken veya diş ipi kullanırken diş etlerine zarar vermemek
- Düzenli olarak doktor kontrolüne gitmek
İTP’nin Önlenmesi
İTP’nin önlenmesi için bilinen bir yöntem yoktur. Ancak, İTP’ye neden olabilecek bazı risk faktörlerinden kaçınmak, hastalığın gelişme riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Bu risk faktörleri arasında şunlar yer alır:
- Virüs enfeksiyonlarından korunmak
- Kullandığınız ilaçların trombosit sayısını düşürüp düşür